Kısa Özet

SocialFi, merkeziyetsiz finansın ilkelerini sosyal medya ile birleştirir. Verileri üzerinde kontrole sahip olmalarını ve kullanıcılarıyla doğrudan etkileşim kurmalarını sağlayarak içerik üreticilerinin gücünü artırır.

Temel özellikleri arasında tokenleştirilmiş sosyal sermaye, blockchain tabanlı veri depolama ve merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO) aracılığıyla yönetişim yer alır.

SocialFi platformları, geniş çapta benimsenme için iki önemli zorluğun üstesinden gelmelidir: ölçeklenebilirlik ve ekonomik sürdürülebilirlik.

SocialFi'nin başlıca vaadi daha şeffaf, adil ve kullanıcı odaklı bir dijital sosyal medya ortamı sunmaktır.

Web3 ve Sosyal Medya

Web3, özünde veri mülkiyetini ve egemenliğini merkezi şirketler yerine kullanıcılara geri vermeyi amaçlar. İdeolojideki bu değişim, sınır ötesi ödemeler ve finans gibi sektörleri halihazırda etkilemiştir. Fakat Web2'den Web3'e geçiş, sosyal medyada oyunun kurallarını değiştirebilir. Kullanıcıların şunları yapabildiği bir sosyal medya platformu hayal edin:

Merkezi bir kuruluşun aracı olarak hareket ettiği bir yerde verileri üzerinde daha fazla kontrole sahip olma.

İşlemleri gerçekleştirmek için bir aracıya ihtiyaç olmadığı için işlem ücretlerinden tasarruf etme.

Bir sosyal ağ platformunun "Web3 versiyonu" olan SocialFi'nin temelinde bu fikirler yatar.

SocialFi Nedir?

SocialFi, "sosyal medya" ve "finans" kelimelerinin birleşiminden oluşur. Temel ilke, kullanıcıların bir sosyal medya platformunda birbirleriyle etkileşim kurmalarına ve bu etkileşimler üzerinden para kazanmalarına imkan tanımaktır. Bunu, Patreon'un çalışma şekline benzetebiliriz. Bir içerik üreticisi olarak içeriğinize erişimi yalnızca belirli bir ücret ödeyen kullanıcılarla sınırlayabilirsiniz. SocialFi kullanıcıları, tek bir önemli fark dışında aynı prensiplerle çalışır. Bu fark ise içerik üreticilerin kullanıcılarıyla merkezi bir aracı olmadan doğrudan etkileşim kurabilmesidir. Bir SocialFi platformunun özelliklerinden bazıları şunlardır:

Özel içeriklerin dijital mülkiyeti NFT'ler tarafından belirlenir.

Protokol yönetişiminden merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO) sorumludur.

SocialFi ve DeSoc'un Farkları

SocialFi ve Merkeziyetsiz Sosyal Ağların (DeSoc) birçok ortak yönü vardır, fakat önemli bir noktada ayrılırlar. SocialFi, Patreon ve Instagram arasındaki farka benzer şekilde sosyal etkileşimler üzerinden para kazanmaya odaklanır. Her iki platform da içerik barındırsa ve kitlelerle etkileşimi desteklese de arkalarındaki temel amaç farklıdır: Biri parasal işlemlere, diğeri ise sosyal bağlantılara odaklanır.

SocialFi'ye Neden İhtiyaç Duyulur?

Sosyal medya; iletişim kurma, paylaşım yapma ve etkileşimler üzerinden para kazanma şeklimizi derinden etkilemiştir. Fakat mevcut Web2 platformları gücü gerçek anlamda bireylerin eline verme konusunda yetersiz kalmaktadır. Bu platformlar kontrolü merkezileştirmekte, bireysel marka değerini azaltmakta ve sansür, gizlilik ve veriler üzerinden para kazanma gibi konularda soru işaretleri yaratmaktadır.

SocialFi, Web3'ün temel değer ve ilkelerine derinden işlemiştir. Bireysel marka değerine bağlı sosyal tokenleri kullanıma sunarak çevrimiçi sosyal etkileşimleri yeniden şekillendirir. Artık kullanıcılar, platformun gelir modelinde pasif katılımcılar olmak yerine etkilerini, etkileşimlerini ve içeriklerini somut olarak paraya çevirebilirler. Bu tokenleştirme, kontrolü ve değeri merkezi birimler yerine bireysel olarak katkıda bulunanların eline vererek güç dengelerini değiştirir. "Sosyal Sermaye" artık soyut bir ölçüt değildir. Sosyal tokenler sayesinde artık sosyal sermayeniz gerçekten hesaplanabilir ve üzerinde çalışılabilir hale gelir.

SocialFi, merkeziyetsiz bir dijital çağda kişisel markalaşma, içerik oluşturma ve ticaret arasında köprü kurar. Bireylerin tanındığı, ödüllendirildiği, çevrimiçi varlıkları ve etkileşimlerinde söz sahibi olduğu daha adil, şeffaf ve güçlendirici bir sosyal ekosistem vaat eder.

SocialFi, para kazanmanın ötesinde ifade özgürlüğü ve sansür arasında süregelen gerginliği de ele alır. Merkeziyetsiz küratörlüğün teşvik edilmesiyle içerik denetimi kolektif bir sorumluluk haline gelerek süreci demokratikleştirir ve merkezi sistemlerin olası yanlılıklarını azaltır.

Popüler SocialFi Projeleri

Popüler SocialFi projelerinden bazılarına göz atalım.

friend.tech (BASE)

Base'de yer alan yeni bir merkeziyetsiz uygulama olan friend.tech, içerik üreticilerin sosyal tokenler aracılığıyla içeriklerinden kazanç elde etmesine imkan tanır. Hisseleri simgeleyen eşsiz "Anahtarlar" sistemi, bir içerik üreticinin özel sohbetlerine ve diğer benzersiz avantajlara özel erişim sunar. 

friend.tech zamanla geliştikçe içerik üretici-topluluk etkileşimlerinde devrim yaratmayı vaat etmektedir, fakat henüz ilk aşamalarında olduğu göz önüne alındığında proje üzerinde detaylı bir araştırma yapılması çok önemlidir. Yalnızca yarattığı heyecan göz önüne alındığında, friend.tech şu anda en büyük SocialFi projesi olarak kabul edilmektedir.

Stars Arena (Avalanche)

Avalanche ağı üzerindeki bir Web3 platformu olan Stars Arena, kullanıcıların X hesaplarını bağlayarak ve AVAX aracılığıyla alım satım yaparak içeriklerinden para kazanmalarına olanak tanır. Bir friend.tech çatallanması olan Stars Arena, fenomenlerin özel içerikler sunarak takipçi kitlelerinden para kazanmasına da imkan tanır. 

Stars Arena, artan popülerliğine rağmen bazı zorluklarla da karşı karşıya kalmıştır. Bu hafta başlarında gerçekleşen bir güvenlik açığı 2.000 USD'nin kaybedilmesine yol açmış, ancak bu sorunun çözüldüğü bildirilmiştir. 

SocialFi'nin Avantajları Nelerdir?

SocialFi'nin avantajları arasında şunlar yer alır:

Merkeziyetsiz depolama: SocialFi'deki tüm veriler blockchain üzerinde saklanır. Bu da verilerinizin merkezi bir birim tarafından kötüye kullanılamamasını sağlar. Merkeziyetsiz depolama, kişisel verilerin sızması ve olası kötüye kullanımıyla ilgili riskleri önemli ölçüde azaltır.

Token ödülleri: Hem içerik üreticiler hem de standart kullanıcılar etkileşim ve içerik paylaşımı karşılığında token ödülleri kazanabilir.

Dikkatin tokenleştirilmesi: Kullanıcılar, dikkat çeken ve etkileşim yaratan kalitesi yüksek içerikler üretmeye teşvik edilir.

İçerik mülkiyeti: Kullanıcıların içeriklerinin mülkiyet haklarını kendi ellerinde tutması, yükledikleri materyallerin haklarını kaybetmeleri konusundaki endişelerini giderir. 

Platformdan çıkarılmaya karşı koruma: Yönetişim bir DAO tarafından yürütüldüğü için tek bir birimin kaprisleri nedeniyle aniden platformdan çıkarılma endişesi daha azdır.

İfade özgürlüğü: SocialFi platformları, sansürle ilgili endişeleri azaltarak ifade özgürlüğünü ve veri korumasını desteklemek için hayati araçlar haline gelebilir.

SocialFi'nin Zorlukları Nelerdir?

SocialFi uygulamalarının geniş çapta benimsenmesini engelleyebilecek bazı engeller şunlardır:

1. Ölçeklenebilirlik

Facebook ve X gibi sosyal medya platformları, çok büyük miktarlarda veriyi işleyebilecek sunucu ve veri tabanlarına milyonlarca dolar yatırım yapmıştır. Facebook, yüklenen milyonlarca yorum, durum ve fotoğrafla günde yaklaşık 4 Petabaytlık veri üretir. Peki, Web3 sosyal medya uygulamaları bu kadar çok veriyi merkezi bir müdahale olmadan nasıl idare edebilir? Geliştiriciler, bu sorunu çözmek için bölümleme ve zincir dışı depolama gibi çeşitli ölçeklendirme teknikleri ile denemeler yapmaktadır.

Sürdürülebilirlik

SocialFi platformları, çok sayıda kullanıcı kazanmak için uzun vadede sürdürülemez olan cazip token ödülleri sunmuştur. Sosyal sermayeyi tokenleştirme fikri son derece yenilikçi olsa da bu tokenlerin değerinin halen fenomenin eylemleriyle bağlantı olduğu gerçeği göz ardı edilemez. Örneğin, bir fenomen tarafından gönderilen olumsuz bir gönderi, ilgili sosyal tokenlerinin değerini düşürebilir ve bu da olumsuz bir geri bildirim döngüsüne neden olabilir.

Son Söz 

SocialFi, merkeziyetsiz finansın ilkelerini sosyal ağlarla birleştirerek sosyal medya dünyasında kökten bir değişimi temsil etmektedir. Temelde, kullanıcılara verileri üzerinde kontrol vererek, içerik mülkiyetini tam anlamıyla garanti altına alarak ve aracılar olmadan doğrudan para kazanma yolları sunarak kullanıcıları güçlendirmeyi amaçlar. Friend.tech ve Stars Arena gibi platformlar bu akıma öncülük etseler de yolculuğun önünde çeşitli zorluklar da vardır. Merkeziyetsiz bir dünyada ölçeklenebilirlik endişeleri ve ekonomik modellerin sürdürülebilirliği önemli konulardır. Bununla birlikte, SocialFi'nin kullanıcıların sosyal sermayelerinden gerçekten faydalanabilecekleri daha adil ve şeffaf bir dijital sosyal alan vaadi, çevrimiçi sosyal etkileşimleri nasıl algıladığımız ve gerçekleştirdiğimiz konusunda heyecan verici bir değişimin işaretlerini vermektedir.

Ek Okumalar

friend.tech nedir?

Veri Tokenleştirme Nedir ve Neden Önemlidir?

Hangisi Daha İyi: Web2 mi Web3 mü?

Sorumluluk Reddi: Bu içerik, size hiçbir beyan ve garanti verilmeksizin "olduğu gibi", genel bilgilendirme ve eğitim amaçları doğrultusunda sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir ürün veya hizmetin satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Bu konuda uygun mesleki danışmanlardan tavsiye almalısınız. Makaleye bir üçüncü taraf tarafından katkıda bulunulduğunda, ifade edilen görüşlerin katkıda bulunan o üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmadığını lütfen unutmayın. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance Academy yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Bu materyal finansal, hukuki veya diğer bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Friend.tech, içerik üreticilerin yarattıkları içerikler üzerinden dikkatin tokenleştirilmesi aracılığıyla para kazanması için yeni bir yol sunar, fakat gizlilik ve güvenlikle ilgili zorluklarla da karşı karşıyadır.

Friend.tech, benzersiz bir 'Anahtar' sistemi kullanarak içerik üreticilerin etkileri üzerinden para kazanmasına imkan tanırken bir yandan da kullanıcıların özel içeriklere erişmesini mümkün kılar.

Karşısındaki zorluklara rağmen Friend.tech'in içeriklerin paraya çevrilmesine yönelik yenilikçi yaklaşımı, sosyal medya ve blockchainin etkileşim kurma şeklini değiştirerek umut verici bir gelecek vaat etmektedir.

Friend.tech Nedir ve Nasıl Çalışır?

Friend.tech, içerik üreticilerin içeriklerini ya da uzmanlıklarını paraya çevirmesine imkan tanıyan, Base üzerinde geliştirilmiş merkeziyetsiz bir sosyal token uygulamasıdır. İçerik üreticileri, tokenleştirilmiş dikkat aracılığıyla çevrimiçi topluluklarıyla bağlantı kurar ve bir içerik üreticisinin etkisi “Anahtarlar” (hisseler) ile temsil edilir. En temelde anahtarlar, bir kullanıcının hesabı üzerinden paylaştığı özel sohbetlere, tavsiyelere veya diğer ayrıcalıklara erişmenize imkan tanıyan hisselerdir.

Friend.tech, 10 Ağustos 2023'teki lansmanından bu yana büyük ilgi uyandırmıştır. Uygulama, 4 Ekim 2023 itibarıyla 317.000'den fazla benzersiz alıcıya, 314.000'den fazla benzersiz konuya ve 11.000 ETH'nin üzerinde gelire sahiptir. Bu rakamlar, Friend.tech'in etkili bir SocialFi uygulaması haline gelme potansiyelini göstermektedir.

Kaynak: 5 Ekim 2023 itibarıyla Cryptokoryo'nun Dune Analytics panosu. 

Ekosisteme katılmadan önce popülerliğinden bağımsız olarak Friend.tech'in nasıl çalıştığını anlamak önemlidir. Bir sonraki bölümde, Friend.tech'in bazı temel öge ve özelliklerinden bahsedeceğiz.

1. Davet kodları

Friend.tech uygulamasını kullanmaya başlamak için bir davet koduna ihtiyacınız vardır. Bu koda ulaşmanın en kolay yolu arkadaşlarınız, Reddit forumları veya bir Twitter aramasıdır. Kodunuzu aldıktan sonra bir Friend.tech hesabı oluşturmaya başlayabilirsiniz (bunu nasıl yapacağınızı bir sonraki bölümde görebilirsiniz).

2. Friend.tech'e erişim

Kullanıcılar, bir hesap oluşturmalarının ve başarıyla fon yatırmalarının ardından hesaplarına bağlı bir ücretsiz "Anahtar" satın almaya yönlendirilir. Buna ek olarak, kaydolan herkes uygulamaya katılmaları için arkadaşlarına hediye etmek üzere üç davet kodu alır.

3. Friend.tech Anahtarları

Kullanıcılar, "Anahtarlarını" satın aldıktan sonra uygulamayı kullanabilir ve favori içerik üreticilerinin "Anahtarlarını" satın alarak bu kişilerin hesaplarının sunduğu avantajlardan faydalanabilir. Bu avantajlar arasında özel sohbetlere erişimin yanı sıra hediyeler ve hesaba özel diğer ayrıcalıklar da yer alır.

Bu Anahtarların değeri içerik üreticisinin etkisine ve anahtara yönelik talebe bağlıdır. Dolayısıyla, anahtar sahibi kişi sayısı ne kadar fazla olursa, "Anahtarların" değeri de o kadar yüksek olur. Bir kişi gruptan ayrılmaya karar verirse, bunu Anahtarını satarak yapabilir.

4. Komisyonlar

"Anahtarlar" satın alınırken ödenen tutara platform ve içerik üreticisi ücretleri de dahildir. Hisselerle ilgili her alım/satım işlemi için %10 komisyon alınır. Bu komisyonun yarısı alım yaptığınız kişiye, diğer yarısı ise Friend.tech hazinesine gider.

Örneğin, eğer bir kişi 1 ETH karşılığında "John Anahtarını" satın alırsa, John 0,05 ETH ve friend.tech hazinesi de 0,05 ETH alacaktır. 

5. Airdrop Puanları

Friend.tech uygulamasında airdrop'lara ayrılmış bir sekme vardır. Şimdilik airdrop'lar, her Cuma günü kullanıcılara haftalık olarak airdrop ile dağıtılan "puanlardan" oluşmaktadır. Uygulama, bu puanların gelecekte friend.tech'te kullanılabilir hale geleceğini belirtir, bu da gelecekte yapılacak bir token airdrop'u anlamına gelebilir. Fakat bu yalnızca bir tahmin olduğu için projeyle ilgili bilgiler için resmi Friend.tech hesaplarını incelemeniz daha doğru olacaktır. 

Bir Friend.tech Hesabı Nasıl Oluşturulur?

Friend.tech uygulamasını kullanmak için öncelikle bir hesap oluşturmanız gerekir. Aşağıdaki adımları takip ederek bir hesap oluşturabilirsiniz.

1. Telefonunuzun tarayıcısı veya bilgisayarınız üzerinden Friend.tech adresine gidin ve Friend.tech uygulamasını indirin. Uygulamaya üye olmuş bir kişiden davet kodu almanız gerektiğini unutmayın. Bir davet kodu almanın en iyi yolu Twitter (X) veya Reddit forumlarıdır. 

2. Uygulamaya erişim sağladıktan sonra oturum açmalı ve telefon numaranız veya Google hesabınız üzerinden Twitter hesabınızı uygulamaya bağlamalısınız.

3. Bir sonraki adım X (Twitter) hesabınızı Friend.tech uygulamasına bağlamanız ve X'e erişime izin vermenizdir.

4. Artık ana ağa Ether yatırabilir ve Base cüzdan hesabınıza en az 0,01 bağlayabilirsiniz. Bunun yerine, Friend.tech platformu üzerinden de ana ağa para yatırabilirsiniz. Bu ikinci seçenek çok daha kolaydır.

5. Yatırma işlemi onaylandıktan sonra platformu kullanmaya başlamak için öncelikle kendi anahtarınızı satın almanız istenecektir. 

6. Kendi anahtarınızı satın aldıktan sonra platformun ana sayfasıyla karşılaşacaksınız. 

7. Artık Friend.tech'i keşfedebilir ve Anahtarlar satın alabilirsiniz.

Friend.tech'in Avantajları Nelerdir?

Friend.tech'in başlıca avantajları arasında şunlar yer alır:

1. Kanal üzerinden para kazanma

Friend.tech, içeriklerin paraya çevrilmesi için benzersiz ve etkili bir yol sunar. Kullanıcılar, Anahtarlarından birini satın alan kullanıcılara özel içerikler ve ayrıcalıklar sunarak gelir elde eder. 

2. Web3 süreçlerinin basitleştirilmesi

Friend.tech, web3 ile ilgili belirli süreçlerin sorunsuz bir hale getirilmesi konusunda dikkate değer avantajlar sunarak web3'ü herkes için daha kullanıcı dostu hale getirir. 

Oturum açtıktan ve fon yatırdıktan sonra her sefer kimlik doğrulaması yapmak ve işlem prosedürlerini tamamlamak zorunda kalmadan platforma kesintisiz bir şekilde erişebilirsiniz. Bu da blockchain tabanlı işlemlerde genellikle karşılaşılan karmaşıklığı azaltır.

Dahası, hem Google Play hem de App Store'dan indirilebilen uygulamaya erişimin çok kolay olması, kullanıcıların faaliyetlerini akıllı telefonlarından rahatça yönetebilmelerine imkan tanır.

3. Sosyal Sermaye

Web3'te sosyal sermaye, büyük veya ilgili bir destekçi topluluğuna sahip olmaktan gelen güç ve etkiyi ifade eder. Friend.tech sosyal ağlar, ilişkiler ve topluluk katılımı üzerinden değer elde etmek ve bunları somut bir ekonomik varlığa dönüştürmek için heyecan verici bir fırsat sunar.

Friend.tech'in Sınırlamaları Nelerdir?

Friend.tech'in başlıca sınırlamaları arasında şunlar yer alır:

1. Gizlilikle ilgili endişeler 

Friend.tech'i Twitter ile ilişkilendirme zorunluluğu olması bir risk potansiyeli oluşturmaktadır. Twitter'ın hacker'ların favori hedefi olduğu düşünüldüğünde, dikkatli olmak çok önemlidir. Kullanıcılara bu riski azaltmaları için önerilen bir önlem, uygulama izinlerinin Twitter ayarları aracılığıyla iptal edilmesidir. Bu da istenmeyen veri bağlantılarını ortadan kaldıracak ve dijital kimlikleri güvende tutacaktır. Bunun yerine, Friend.tech'i bir bilgisayarda kullanmak ve ayarları geliştirici araçlarıyla değiştirmek de ek bir koruma katmanı sunabilir. 

2. Güvenlikle ilgili endişeler 

Kripto topluluğundaki bazı kişiler güvenlikle ilgili çeşitli endişelerini dile getirilmiştir. Bu endişelerden biri de cüzdan anahtarlarının Friend.tech'in kısmen emanete dayalı olan sunucusunda tutulmasıdır. Bu da olası saldırılardan ve üçüncü taraf erişilebilirliğe bağlı olmaktan dolayı güvenlik riskleri oluşturur.

Friend.tech ile ilgili bir diğer risk ise arka uçta bot koruması olmamasıdır. Bot korumasının olmaması, yeni hesap oluşturma etkinlikleri için Friend.tech sunucularını sürekli olarak araştıran botların oluşturulmasını kolaylaştırdığı için güvenlik açığı riskinin daha da artması anlamına gelir. Bu botlar, zincir üzerindeki ilk satın alma işlemlerinin ardından yeni kullanıcıların hisselerini hızla yakalamak için bu bilgilerden faydalanarak haksız bir avantaj elde edebilir.

3. Kârlılık endişeleri

Platformun etkiyi paraya çeviren tasarımı nedeniyle yüksek miktarda sosyal takipçi olmadan önemli miktarda gelir elde etmek zor olabilir. Bu da kitleniz ne kadar büyükse, paylaştığınız özel içerik veya avantajlardan gelir elde etme ihtimalinizin de o kadar yüksek olduğu anlamına gelir.

Son Söz

Friend.tech, kullanıma sunulduğu günden bu yana büyük bir potansiyel sergilemiştir. Anahtarları benzersiz şekilde kullanmasının yanı sıra bir içerik üreticisinin etkisi ve bu kişiye yönelik talep gibi etmenler de hem içerik üreticiler hem de kullanıcılar için ilgi çekici bir ortam oluşturur. 

Gizlilik ve güvenlik endişeleri gibi zorluklara rağmen platform bunları büyüme ve gelişme için fırsatlar olarak görmektedir. İleriye baktığımızda, Friend.tech'in yaklaşımındaki basitlik ve verimlilik, sosyal medya ve blockchain teknolojisinin etkileşim şeklini değiştirebilir. 

Platformun gelişmeye devam ettikçe kullanıcıları çekmeye ve içerik üreticilere güç vermeye devam etmesi beklenmektedir. Friend.tech ile ilgili dikkat edilmesi gereken pek çok şey vardır ve projenin gelecekte nasıl şekilleneceğini görmek ilginç olacaktır. Fakat ürünün hala yeni olduğu göz önüne alındığında, bu projeyle ilgili kendi araştırmanızı yapmanız oldukça önemlidir. 

Ek Okumalar

Blockchain Katman 1 ve Katman 2 Ölçeklendirme Çözümleri

Polygon (MATIC) Nedir?

Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları

Sorumluluk Reddi: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

GMX; merkeziyetsiz, izne dayalı olmayan bir uzun vadeli takas ve spot borsasıdır. Alım satım yapanlar, yalnızca cüzdanlarını bağlayarak kolayca zincir üstü kripto para alım satımı yapmak için GMX'i kullanabilir. GMX, GMX adında bir yerel tokene sahiptir ve bu token GMX protokolü için bir yönetişim, hizmet ve değer biriktirme tokeni olarak hizmet eder. Kullanıcılar GMX tokenlerini stake edebilmenin ve GMX'in protokol ücretlerinin bir kısmını kazanabilmenin yanında diğer teşviklerden de yararlanabilir. GMX şu anda Arbitrum ve Avalanche ağlarını desteklemektedir.

Giriş

Blockchain ve bu teknolojinin finans için kullanılması merkeziyetsiz finansın (DeFi) gelişmesine imkan tanımıştır. DeFi'nin geniş çapta tanınırlığı 2020'de "DeFi yazı" ile başlamıştır. Artık GMX, kaldıraçlı uzun vadeli ve spot borsa alım satımının merkeziyetsiz bir şekilde yapılmasının mümkün olduğunu göstermektedir. Alım satım deneyimi merkezi borsaların işlevlerini andırır, fakat işlemler doğrudan kişisel bir kripto para cüzdanı üzerinden yapılır.

GMX nedir?

GMX, kullanıcıların doğrudan kripto cüzdanlarından BTC, ETH ve diğer popüler kripto paralardan alıp satmasına imkan tanıyan bir merkeziyetsiz spot ve uzun vadeli sözleşme borsasıdır. GMX kullanıcıları, merkezi borsalardakine benzer şekilde 50 kata kadar kaldıraçla spot takaslar ve uzun vadeli işlemler alım satımı yapabilir. Fakat merkezi borsaların aksine burada işlemlerini bir kripto para cüzdanı üzerinden yaptıkları için varlıklarının kontrolünü kendi ellerinde tutarlar.

GMX, düşük takas ücretleri ve sıfır fiyat etkili işlemlerle daha iyi bir alım satım deneyimi sunmayı amaçlamaktadır. Alım satımlar, platformun yerel çoklu varlık havuzu GLP aracılığıyla gerçekleştirilir ve bu havuz likidite sağlayıcıları için komisyon kazandırır. Ayrıca GMX, diğer yüksek hacimli borsalardan fiyatları toplamak amacıyla dinamik fiyatlandırma için Chainlink Oracle'larını kullanır.

GMX ilk olarak Arbitrum One blockchaininde, ağ Eylül 2021'de hayata geçtiğinde kullanıma sunulmuştur. Arbitrum, Ethereum akıllı sözleşmelerinin hızını ve ölçeklenebilirliğini artırmak için tasarlanmış bir çözüm olan Ethereum katman-2 rollup'ıdır. GMX, Ocak 2022'de ise aynı zamanda yüksek hızlı ve EVM uyumlu bir blockchain olan Avalanche üzerinde de konuşlandırılmıştır.

GMX Nasıl Çalışır? 

GMX'teki alım satımlar GLP adındaki çoklu varlık havuzu tarafından gerçekleştirilir. Havuzun %50-55'i sabit coinler, %25'i ETH, %20'si BTC ve %5-10'u Chainlink ve Uniswap gibi diğer altcoinlerden oluşur.

Kullanıcılar GMX Likidite Sağlayıcı Tokenleri (GLP) çıkardığında likidite eklenir. GLP çıkarma karşılığında söz konusu blockchainden elde edilen tüm ücretlerin %70'i kullanıcılara gider. Bazı likidite havuzlarının aksine GLP'de geçici kayıp yaşanmaz.

İsteyen herkes bu likidite havuzuna likidite sağlayabilir ve bunun karşılığında komisyonlardan kazanabilir. Uzun vadeli takas veya spot alım satım yapmak isteyen kullanıcılar bunu sunulan varlıkları kullanarak yapabilir. Dahası, kaldıraçlı alım satım için kullanılan likiditeyi GLP token sahipleri sağladığı için GLP havuzu yatırımcıların işlem yaptığı karşı taraftır ve yatırımcı kaybettiğinde havuz kâr eder ya da bunun tam tersi olur.

GLP token endeks varlıklarından herhangi biri kullanılarak çıkarılabilir ve herhangi bir endeks varlığı geri almak üzere yakılabilir. GMX tokenden farklı olarak otomatik şekilde stake edilmez ve transfer edilmesi mümkün değildir. GLP'nin fiyatı, ödülleri ve endeks bileşimi Arbitrum ve Avalanche'tan farklıdır.

GMX Token Nedir? 

GMX token bir hizmet ve yönetişim tokenidir. Token sahipleri bu tokeni borsanın gelecekteki yönüne karar vermeye yardımcı olacak tekliflere oy vermek için kullanabilir.

GMX'lerini stake eden token sahipleri, protokolün kullanıcıları ödüllendirmek için kullandığı üç ödülden daha alır. İlk olarak, elde edilen tüm protokol komisyonlarının %30'u GMX stake edenlere dağıtılır. Bu komisyonlar piyasa yapıcılığı, takas ücretleri ve kaldıraçlı alım satımdan toplanır ve ETH veya AVAX cinsinden ödenir.

İkinci olarak, staking yapanlar emanet edilen GMX (esGMX) tokenlerden kazanır. Bu esGMX tokenlerinin bekletilmesi veya ödüller için stake edilmesi de mümkündür. Tokenler kullanıcı tarafından bekletildiğinde 12 ay içinde tekrar GMX'e dönüştürülür. Dolayısıyla, esGMX emisyonları enflasyonu ve insanların GMX'lerini hemen satmalarını önleyen bir kilitli staking biçimidir.

Son olarak, staking yapanlar getirilerini artıran ve tokenlerini uzun vadeli tutanları enflasyona katkıda bulunmadan ödüllendiren Çarpan Puanları kazanır. Bu ikili teşvik, GMX'e bağlılığı teşvik eder ve platformun merkeziyetsiz mülkiyetini ileri taşır.

GMX token 13,25 milyonluk maksimum arza sahiptir ve bunlardan 8,2 milyonu dolaşımdadır. Dolaşımdaki tokenlerin %83'ünden fazlası şu anda stake edilmiş durumdadır.

GMX'i Benzersiz Kılan Nedir?

Alım satım sistemi

GMX, yatırımcıların geleneksel alım satım platformlarına benzeyen basit bir takas arayüzü üzerinden kaldıraçlı pozisyonlar açmasına olanak tanır. Buna ek olarak, GMX kullanıcı kontrolündedir ve güvene dayalı değildir, bu da herkesin doğrudan kendi özel cüzdanlarından kripto para alıp satabileceği anlamına gelir.

İkili borsa modeli, hem spot takasları hem de uzun vadeli takaslarla kaldıraçlı alım satımı destekler. Bu model GLP havuzunun varlıklardan yüksek seviyede faydalanması nedeniyle sermaye verimliliğini artırarak kullanıcı fonlarının ekstra getiri sağlamasına ve boşta kalmamasına imkan tanır.

GMX, fiyat üzerinde bir etki yaratmadan alım satım pozisyonlarına girmeye ve pozisyonlardan çıkmaya imkan tanır. Bu tasarım, yatırımcıların slipaj konusunda sorun yaşanabilen bazı emir defteri tabanlı borsalara kıyasla daha iyi giriş fiyatları almalarına yardımcı olabilir. GMX, fiyat dalgalanmalarını yumuşatarak pozisyonları geçici likidasyon fitillerinden koruyabilmek amacıyla Chainlink Oracle'larını ve diğer fiyat akışlarını bir araya getirerek kullanır.

Ekosistem

GMX, topluluğun önemini vurgular ve kullanıcıları arasında DeFi'nin etkileşim ve araç geliştirme zihniyetini geliştirmeye çalışmıştır.

Topluluk tarafından oluşturulan araçlar arasında bir Telegram pozisyon botu, gmx.house liderlik sıralaması, gmxstats.com sayfası, Dune Analytics Panoları ve yatırımcılara, staking yapanlara ve likidite sağlayıcılarına faydalı olan hesaplayıcılar yer alır. GMX'in bir araya getirilebilen ögelerinden faydalanarak DeFi işlevleri geliştiren iş ortağı projelerin sayısı gitgide artmaktadır.

GMX ekosistemi hakkında iletişimle de topluluk ilgilenir. Örneğin, topluluk tarafından çıkarılan haftalık haber bülteni The Bluebell Pulse, GMX ekosistemindeki gelişmelere ışık tutar. The Blueberry Podcast de aynı şeyi sesli formatta yapar.

GMX nasıl kullanılır?  

Alım-Satım

GMX'in alım satım arayüzü, fiyat grafiğinin yanında yer alır. Kaldıraçlı bir işlem başlatmak için "Long" (uzun) ve "Short" (kısa) seçenekleri arasından tercihinizi yapın. GMX'te basit, düşük ücretli spot takaslar da kullanılabilir. GLP havuzundaki tokenler arasında geçiş yapmak üzere arayüzü açmak için "Swap" (Takas) sekmesine tıklayın.

İlk token sizin sunduğunuz teminat, altındaki ise işlem yaptığınız varlıktır. Kaldıraç kaydırıcısı, GLP havuzundan ne kadar borç aldığınızı gösterir. Limit emirlerinin yanı sıra kârı al ve zararı durdur emirlerini de kullanabilirsiniz. 

Açık işlemler "Positions" (Pozisyonlar) bölümünün altında gözükecektir. Teminat yatırmak veya çekmek için “Edit” (Düzenle) tuşuna tıklayabilirsiniz. Kaldıraçlı bir işlemin açılması ve kapatılması için pozisyon büyüklüğünüzün yüzde 0,1'i tutarında bir ücret ödemeniz gerekir. Yatırımcılar ayrıca kullanıma bağlı, saatlik bir borç alma ücreti de öder. Ayrıntılı talimatlara alım satım yardım sayfasından ulaşabilirsiniz.

Staking

GMX tokenlerinizi stake etmek ve ödüller kazanmak için cüzdanınızı bağlamanız ve "Stake" tuşuna basmanız gerekir.

İşlemi cüzdanınızda zincir üzerinde onayladıktan sonra tüm GMX protokol ücretlerinin %30'unun yanı sıra esGMX ve Çarpan Puanı teşviklerini de kazanmaya başlarsınız.

GMX kullanıcı arayüzündeki "Total Rewards" (Toplam Ödül) bölümünün altında üç tür ödülün arttığını net bir şekilde görebilirsiniz. Kazandığınız ödülleri stake etmek ve getirilerinizi bileşik hale getirmek için "Compound" (Bileştir) tuşuna tıklayabilirsiniz.

Binance'te Nasıl GMX Alınır?

GMX'i Binance gibi kripto para borsalarından satın alabilirsiniz. 

1. Binance hesabınıza giriş yapın ve [Al-Sat] -> [Spot] ögelerine tıklayın. 

2. Mevcut işlem çiftlerini görmek için arama çubuğuna "GMX" yazın. Burada örnek olarak GMX/BUSD çiftini kullanacağız.

3. [Spot] kutusuna gidin ve satın almak istediğiniz GMX miktarını girin. Bu örnekte bir piyasa emri kullanacağız. Emrinizi onaylamak için [GMX Al] tuşuna tıklayın. Satın aldığınız GMX'ler Spot Cüzdanınıza yatırılacaktır.

GMX'i neler bekliyor?

GMX'in kendi merkeziyetsiz otonom organizasyonu (DAO) GMX DAO, yol haritasını kendi iç yönetişim süreci aracılığıyla planlamıştır. GMX'in vizyonu, zincir üstü kaldıraçlı alım satım için daha da eksiksiz ve kullanıcı dostu bir DEX olmaktır. Mevcut yol haritasında şunlar yer almaktadır:

Sentetikler

Sentetikler borsada kullanıma sunulacak yeni bir token sınıfı olacaktır. Sentetik kripto varlıklar, değerlerini hisse senedi, emtia ve dijital para birimi gibi herhangi bir dayanak varlıktan alır. Bunlar esasen türevlerin dijital temsilleridir. 

Daha iyi kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi

GMX, protokolün kullanıcı arayüzünü (UI) ve kullanıcı deneyimini (UX) geliştirmek için çalışmaktadır. Örneğin, TradingView grafiklerinin platforma entegre edilmesi planlanmaktadır.

X4: Protokol Kontrollü Borsa

GMX'in daha uzun vadeli vizyonu, likidite havuzlarının üzerinde diğer DeFi projelerinin geliştirme yapmasına imkan tanıyan ve havuzlarının işlevlerini tamamen özelleştirebilen ileri seviye bir otomatik piyasa yapıcı (AMM) olmaktır. Bu projeler daha sonra token alma satma, likidite ekleme ve çıkarma konularında istedikleri herhangi bir özel yaklaşımı tanımlayabilecektir.

Ağı genişletme

GMX, borsayı Arbitrum ve Avalanche'ın yanı sıra üçüncü bir blockchain ağında da kullanıma sunmayı planlamaktadır.

Son Söz

Kripto para alım satımı uzun bir yol kat etmiştir. GMX, bir kripto para cüzdanı olan herkesin şeffaf merkeziyetsiz borsa hizmetlerinden faydalanmasına imkan tanımaktadır. İlk olarak, yatırımcılar GMX'in uzun vadeli takaslarını ve spot borsa platformunu kullanabilir. İkinci olarak da GMX tokenlerine sahip olarak çeşitli avantajlardan faydalanabilir ve yönetişim üzerinde söz sahibi olabilir. Daha önce de değindiğimiz gibi platformun geleceğine GMX topluluğu karar vermektedir. Bu nedenle, borsanın halihazırda sunduğu hizmetlerin üzerine yeni hizmetler de eklenebilir. 

Kısa Özet

İzole Marjin ve çapraz marjin, birçok kripto para alım satım platformunda sunulan iki farklı marjin türüdür. 

İzole marjinde, belirli bir pozisyon için teminat olarak ne kadar fon tahsis edileceğine yatırımcılar karar verir ve hesap bakiyelerinin geri kalanı bu işlemden etkilenmez. 

Çapraz marjin, hesabınızdaki mevcut fonun tamamını tüm işlemler için teminat olarak kullanır. Bir pozisyon aleyhinize hareket ederken diğer bir pozisyon kâr getiriyorsa, zararı karşılamak için bu kâr kullanılabilir. Böylece pozisyonu daha uzun bir süre boyunca açık tutabilirsiniz. 

İzole marjin ve çapraz marjin arasındaki tercih, kişinin alım satım stratejisine, risk toleransına ve pozisyonlarını ne kadar aktif bir şekilde yönetmek istediğine bağlıdır.

Marjin Alım Satımı Nedir?

İzole marjin ve çapraz marjine geçmeden önce marjin alım satımından kısaca bahsedelim. Marjin alım satımında yatırımcılar, kendi başlarına karşılayabileceklerinden daha fazla varlık almak veya satmak için bir borsadan veya aracıdan borç alır. Borç almak ve daha yüksek bir kâr elde etmek umuduyla daha yüksek tutarlarla işlem yapmak için hesaplarındaki varlıkları teminat olarak kullanırlar. 

5.000 USD'niz olduğunu ve Bitcoin'in fiyatının yükseleceğini düşündüğünüzü varsayalım. Doğrudan 5.000 USD'lik Bitcoin satın alabilir veya borç aldığınız fonlarla işlem yapmak için pozisyonunuzda kaldıraç kullanabilirsiniz. Bitcoin'in fiyatının %20 arttığını varsayalım. Kaldıraç kullanmadan yalnızca elinizdeki 5.000 USD'yi yatırdıysanız, yatırımızın güncel değeri 6.000 USD olacaktır (başlangıçta yatırdığınız 5.000 USD + 1.000 USD kâr). Bu da ilk yatırımınız üzerinden %20 kazanç elde ettiğiniz anlamına gelir.

Fakat 5.000 USD'lik fonunuzla 5 kat kaldıraç kullanırsanız, elinizdeki tutarın dört katını borç alırsınız ve 25.000 USD yatırım yapmış olursunuz (ilk sermayenizden 5.000 USD ve 20.000 USD kredi). Bitcoin'in fiyatı %20 yükseldiğinde 25.000 USD'lik yatırımınızın değeri 30.000 USD'ye ulaşır (25.000 USD başlangıç yatırımı + 5.000 USD kâr). 20.000 USD'lik kredinizi geri ödedikten sonra elinizde 10.000 USD kalır. Bu da başlangıçtaki 5.000 USD'lik yatırımınızdan %100 getiri elde ettiğiniz anlamına gelir.

Fakat marjin alım satımının son derece riskli olduğu unutulmamalıdır. Bitcoin fiyatının %20 düştüğü tam aksi senaryoyu inceleyelim. Kaldıraç olmadan 5.000 USD'lik yatırımınızın değeri 4.000 USD'ye gerileyerek (başlangıçtaki 5.000 USD - 1.000 USD kayıp) %20 kayıp yaşar. Fakat 5 kat kaldıraç kullandığınızda, yatırımınızın değeri 25.000 USD'den 20.000 USD'ye geriler (başlangıçtaki 25.000 USD - 5.000 USD zarar). 20.000 USD kredinizi ödediğinizde elinizde hiçbir şey kalmaz, bu da başlangıçtaki yatırımınızın %100'ünü kaybettiğiniz anlamına gelir.

Bu basit örnek, gerçek alım satım senaryolarında borç aldığınız fonlar için ödemeniz gerekecek ve kârınızı azaltabilecek alım satım komisyonlarını veya faizleri içermemektedir. Piyasanın hızla hareket ederek başlangıçtaki yatırımınızı bile aşabilecek kayıplara yol açabileceğini unutmamak gerekir. 

İzole Marjin Nedir? 

İzole marjin ve çapraz marjin, birçok kripto para alım satım platformunda sunulan iki farklı marjin türüdür. Her modun kendine has avantaj ve riskleri vardır. Bunların neler olduğunu ve nasıl çalıştıklarını inceleyelim. 

İzole marjin modunda, marjin miktarı belirli bir pozisyonla sınırlıdır. Bu da fonlarınızın ne kadarını belirli bir pozisyon için teminat olarak tahsis etmek istediğinize sizin karar vereceğiniz ve fonlarınızın geri kalanının söz konusu işlemden etkilenmeyeceği anlamına gelir. 

Toplam 10 BTC bakiyeye sahip bir hesabınız olduğunu varsayalım. ETH fiyatının yükseleceğini düşünerek ether (ETH) için kaldıraçlı bir uzun pozisyon açmaya karar verdiniz. 5 kat kaldıraçlı bu işlem için izole marjin olarak 2 BTC tahsis ettiniz. Bu da aslında 10 BTC değerinde ether ile alım satım yaptığınız anlamına gelir (size ait olan 2 BTC + 8 BTC kaldıraçlı pozisyon). 

Ether'in fiyatı yükselirse ve pozisyonu kapatmaya karar verirseniz, elde ettiğiniz tüm kâr bu işlem için kullandığınız 2 BTC'lik marjine eklenir. Fakat ether'in fiyatı sert bir şekilde düşerse, en fazla 2 BTC'lik izole marjininizi kaybedersiniz. Pozisyonunuz likide edilse bile hesabınızdaki diğer 8 BTC bundan etkilenmez. "İzole" marjin adı da buradan gelmektedir. 

Çapraz Marjin Nedir?  

Çapraz marjin, hesabınızdaki mevcut fonun tamamını işlemleriniz için teminat olarak kullanır. Bir pozisyon aleyhinize hareket ederken diğer bir pozisyon kâr ediyorsa, zararı karşılamak için bu kâr kullanılabilir. Böylece pozisyonu daha uzun bir süre boyunca açık tutabilirsiniz. 

Bunun nasıl çalıştığını bir örnek üzerinden inceleyelim. Toplam 10 BTC bakiyeniz olduğunu varsayalım. Çapraz marjin kullanarak ether'de (ETH) kaldıraçlı bir uzun pozisyon ve Z adını verdiğimiz bir kripto parada başka bir kaldıraçlı kısa pozisyon açmaya karar verirsiniz. Ether için 2 kat kaldıraç kullanarak 4 BTC değerinde ve Z için de yine 2 kat kaldıraç kullanarak 6 BTC değerinde işlem yaparsınız. 10 BTC'lik hesap bakiyenizin tamamı her iki pozisyonda da teminat olarak kullanılır.

Ether'in fiyatının düştüğünü ve bir kayba neden olduğunu, fakat aynı zamanda Z'nin fiyatının da düşerek kısa pozisyonunuzdan kâr getirdiğini düşünelim. Z işleminden gelen kâr ether'deki zararı karşılamak için kullanılabilir, böylece her iki pozisyon da açık tutulabilir. 

Fakat ether'in fiyatı düşerse ve Z'nin fiyatı yükselirse, her iki pozisyonunuz da zararda olabilir. Bu zarar toplam hesap bakiyenizi aşarsa, her ikisi pozisyon da likide edilebilir ve hesabınızdaki 10 BTC'lik bakiyenizin tamamını kaybedebilirsiniz. Bu da yalnızca işlem için ayırdığınız 2 BTC'yi kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğunuz izole marjinden oldukça farklıdır. 

Bunların son derece basitleştirilmiş örnekler olduğunu ve alım satım komisyonlarını ve diğer masrafları dahil etmediğini lütfen dikkate alınız. Dahası, gerçek alım satım senaryoları genellikle çok daha karmaşıktır. 

İzole Marjin ve Çapraz Marjin Arasındaki Başlıca Farklar

Yukarıdaki örneklerden, izole marjin ve çapraz marjin alım satımı arasındaki benzerlik ve farklılıkları açıkça görebiliriz. Başlıca farkları şu şekilde özetleyebiliriz:   

Teminat ve likidasyon mekanizmaları

İzole marjinde fonlarınızın yalnızca belirli bir kısmı ayrılır ve belirli bir işlem için riske atılır. Bu da izole marjin modunda 2 BTC ile işlem yapıyorsanız, yalnızca bu 2 BTC'nin likidasyon riski altında olduğu anlamına gelir. 

Fakat çapraz marjinde, hesabınızdaki fonların tamamı işlemleriniz için teminat görevi görür. Bir pozisyonun zarar etmesi durumunda sistem, bu pozisyonun likide edilmesini önlemek için hesap bakiyenizin tamamını kullanabilir. Ancak birden fazla işlemde işlerin kötü gitmesi durumunda tüm bakiyenizi kaybetme riskiyle karşı karşıya kalırsınız. 

Risk yönetimi 

İzole marjin, daha ayrıntılı bir risk yönetimine imkan tanır. Belirli işlemler için hesabınızın geri kalanı etkilenmeden ne kadar tutarda fonu riske atmak istediğinizi belirleyebilirsiniz. Buna karşılık Çapraz Marjin, açık tüm pozisyonlarınızdaki riski birleştirir. Bu yaklaşım, birbirini dengeleyebilecek birden fazla pozisyonu yönetirken faydalı olabilir, fakat riskin birleştirilmesi daha yüksek kayıplar yaşanabileceği anlamına da gelir.

Esneklik

İzole marjin alım satımında marjini artırmak istiyorsanız, bu izole marjin pozisyonuna manuel olarak daha fazla fon eklemeniz gerekir. Diğer yandan çapraz marjin, herhangi bir pozisyonun likidasyonunu önlemek için hesabınızdaki mevcut bakiyeyi otomatik olarak kullanarak marjinin idaresi sürecine daha az müdahil olmanızı gerektirir. 

Kullanım alanları 

İzole marjin, riski işlem bazında yönetmeyi tercih eden, özellikle de belirli işlemlere çok güvenen ve riskleri ayrı tutmak isteyen yatırımcılar için uygundur. Çapraz marjin, birbiri için riskten koruma sağlayabilecek birden fazla pozisyonla çalışan veya marjini daha az müdahale ile idare ederken hesabındaki tüm bakiyeden yararlanmak isteyen yatırımcılar için daha uygundur. 

İzole Marjinin Artı ve Eksileri 

İzole Marjinin artıları ve eksileri şunlardır: 

İzole Marjinin Artıları

Kontrollü risk: Belirli bir pozisyon için fonlarınızın ne kadarını tahsis etmek ve riske atmak istediğinize siz karar verirsiniz. Yalnızca bu tutar risk altındadır ve paranızın geri kalanı bu işlemdeki olası kayıplardan korur.

Kâr ve zararın (PnL) daha net olması: Bir pozisyona tam olarak ne kadar fon bağlandığınızı bildiğinizde, bu pozisyon için kâr ve zararı hesaplamanız da daha kolay olur.

Tahmin edilebilirlik: Fonlar ayrıştırılığında, yatırımcılar en kötü senaryoda karşılaşabilecekleri maksimum kaybı tahmin edebilir, bu da risk yönetiminin daha iyi yapılmasını sağlayabilir.

İzole Marjinin Eksileri:

Yakından takip gerektirmesi: Fonların yalnızca belirli bir kısmı bir pozisyonu desteklediği için likidasyondan kaçınmak amacıyla işlemi daha yakından takip etmeniz gerekir.

Sınırlı kaldıraç: Bir işlem aleyhinize hareket etmeye başlarsa ve likidasyona yaklaşırsa, bunu önlemek için hesap bakiyenizin geri kalanından otomatik olarak yararlanamazsınız. İzole marjine manuel olarak daha fazla fon eklemeniz gerekir.

Yönetim yükü: Farklı işlemler için birden fazla izole marjini dengelemek, özellikle de yeni başlayanlar veya çok sayıda pozisyonu yönetenler için karmaşık olabilir.

Özetle, izole marjin kaldıraçlı alım satımda risklerin yönetilmesi için kontrollü bir ortam sunarken aynı zamanda daha aktif bir yönetim gerektirir ve akıllıca kullanılmadığı takdirde kimi zaman kâr potansiyelini sınırlayabilir. 

İzole Marjinin Artı ve Eksileri 

Çapraz Marjinin artıları ve eksileri şunlardır:

Çapraz Marjinin Artıları

Marjin tahsisinde esneklik: Çapraz marjin, herhangi bir açık pozisyonun likidasyonunu önlemek için hesaptaki mevcut tüm bakiyeyi otomatik olarak kullanır ve izole marjine kıyasla daha fazla akışkanlık sağlar.

Pozisyonların dengelenmesi: Bir pozisyondaki kazançlar başka bir pozisyondaki kayıpların dengelenmesine yardımcı olabilir, bu da çapraz marjini riskten korunma stratejileri için kullanışlı kılabilir.

Likidasyon riskinin düşmesi: Bakiyenizin tamamını bir havuzda topladığınızda, marjin şartları daha büyük bir fon havuzu tarafından karşılanabileceği için bir pozisyon için erken likidasyon riski azalır.

Birden fazla işlemin daha kolay yönetilmesi: Her işlemin marjinini ayrı ayrı ayarlamanıza gerek olmadığı için aynı anda birden fazla işlemi yönetme süreci basitleşir.

Çapraz Marjinin Eksileri

Toplam likidasyon riskinin daha yüksek olması: Tüm pozisyonlar aleyhinize hareket ederse ve bu pozisyonların zararı toplam hesap bakiyesini aşarsa, hesap bakiyesinin tamamını kaybetme riski vardır.

Bireysel işlemler üzerinde daha az kontrol: Marjin tüm işlemler tarafından paylaşıldığı için işlemlere belirli bir risk-getiri oranı tahsis etmek zorlaşır.

Aşırı kaldıraç ihtimali: Tüm bakiyenin kolayca kaldıraç olarak kullanılabilmesi yatırımcıları izole marjinle açacaklarından daha büyük pozisyonlar açmaya yöneltebilir, bu da daha büyük kayıplara yol açabilir.

Risk seviyesinin daha az net olması: Özellikle de farklı derecelerde kâr ve zarara sahip birden fazla açık pozisyon olduğunda, toplam risk seviyesini ilk bakışta hesaplamak daha zordur.

Hem İzole Marjin Hem de Çapraz Marjinin Kullanıldığı Bir Örnek

İzole ve çapraz stratejilerini birlikte entegre etmek, kripto alım satımında getiriyi en üst seviyeye çıkarmanın ve riski en aza indirmenin incelikli bir yolu olabilir. Bunun nasıl çalıştığını bir örnek üzerinden inceleyelim. 

Yaklaşmakta olan yükseltmeler nedeniyle ether (ETH) fiyatının yükseleceğini düşündüğünüzü, fakat aynı zamanda genel piyasa oynaklığından kaynaklanan olası risklerden de korunmak istediğinizi varsayalım. Ether yükselirken bitcoin'in (BTC) düşebileceğinden şüpheleniyorsunuz.

İzole marjin kullanarak ether'de kaldıraçlı bir uzun pozisyon açmak için portföyünüzün belirli bir bölümünü, örneğin %30'unu tahsis etmeyi düşünebilirsiniz. Bu sayede, ether'in beklediğiniz gibi performans göstermemesi ihtimaline karşı potansiyel kayıpları bu %30 ile sınırlamış olursunuz. Fakat ether yükselirse, portföyünüzün bu bölümüyle önemli bir kazanç elde edebilirsiniz.

Portföyün kalan %70'iyle bitcoin'de kısa bir pozisyon ve bitcoin'in hareketlerinden bağımsız olarak iyi performans göstereceğine inandığınız bir altcoin olan Z'de uzun pozisyon açarak çapraz marjin kullanırsınız. 

Böylece, bir pozisyondaki potansiyel kazançları diğer pozisyondaki potansiyel kayıpları dengelemek için kullanmış olursunuz. Bitcoin'in fiyatı düşerse (tahmin ettiğiniz gibi), bundan elde edeceğiniz kâr ile Z'deki herhangi bir kaybı telafi edebilir ya da bunun tam tersini yapabilirsiniz.

Bu pozisyonu oluşturduktan sonra her iki stratejiyi de sürekli izlemeniz gerekir. Ether düşüşe geçerse, kayıpları sınırlandırmak için izole marjin pozisyonunu azaltmayı düşünebilirsiniz. Benzer şekilde, çapraz marjin stratejisindeki Z önemli ölçüde düşük performans göstermeye başlarsa, pozisyonları ayarlamayı düşünebilirsiniz.

Hem izole hem de çapraz marjini entegre ederek, piyasa tahminlerinizden aktif olarak kâr elde etmeye çalışırken aynı zamanda riskten de korursunuz. Fakat bu stratejileri birleştirmek risk yönetimine yardımcı olsa da kâr etmeyi veya kayıplardan korunmayı garanti etmez. 

Son Söz 

Marjin alım satımı, kâr etme ihtimalini artırma potansiyelinin yanında aynı derecede hatta belki de daha yüksek bir riski de beraberinde getirir. İzole marjin ve çapraz marjin arasındaki tercih, kişinin alım satım stratejisine, risk toleransına ve pozisyonlarını ne kadar aktif bir şekilde yönetmek istediğine bağlıdır.

Oynaklığıyla ünlü kripto alım satımında her iki marjin türünün de inceliklerini anlamak çok önemlidir. Bilgiye dayalı kararların özenli risk yönetimi uygulamalarıyla birleştirilmesi, yatırımcıların kripto piyasasının çalkantılı sularında gezinmelerine yardımcı olabilir. Her zamanki gibi kapsamlı araştırma yapmak ve mümkünse marjin alım satımına başlamadan önce uzmanlara danışmak çok önemlidir.

Ek Okumalar

Marjin Alım Satımı Nedir?

Kripto Alım Satımda Kaldıraç Nedir?

Kriptoda Riskten Korunma Nasıl Yapılır ve Bilmeniz Gereken Yedi Riskten Korunma Stratejisi

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Base, kripto para borsası Coinbase tarafından zincir üstü uygulamalar geliştirmek için güvenli, uygun maliyetli ve geliştirici dostu bir ortam sağlamak amacıyla Optimism ile ortaklaşa olarak geliştirilmiş bir Ethereum Katman 2 çözümüdür. 

Base tüm EVM cüzdanları ve Coinbase cüzdanı ile uyumludur.

Base; ödeme uygulamaları, token takası, likidite sağlama, token köprüleme ve DAO'lar oluşturma gibi farklı birçok kullanım alanına sahiptir.

Base Nedir?  

Base, ABD merkezli kripto borsası Coinbase tarafından 9 Ağustos 2023'te resmi olarak piyasaya sürülen bir Ethereum Katman 2 (L2) blockchaindir. Base, halka açık bir şirket tarafından kurulan ilk blockchain olması nedeniyle kripto topluluğunun dikkatini çekmiştir. 

Base, Optimism'in arkasındaki standart ve açık kaynaklı bir geliştirme yığını olan OP Stack'te Ethereum L2 blockchaini Optimism ile ortaklaşa geliştirilmiştir. Base, geliştiricilerin Coinbase'in 110 milyon doğrulanmış kullanıcıdan ve değeri 80 milyar USD'nin üzerinde varlıktan oluşan ekosistemine erişim sağlayan merkeziyetsiz uygulamalar (DApp'ler) oluşturmasına imkan tanır. 

Base'in vizyonu, geliştiricilerden oluşan bir topluluk tarafından desteklenen ve gücünü Optimism'den alan bir Süper Zincir yaratmaktır. Base, şu an için yeni bir ağ tokeni çıkarmayı planlamadığını kamuoyuna duyurmuştur. Bu nedenle, kullanıcılar sahte Base tokenleri sunan dolandırıcılara karşı son derece dikkatli olmalıdır. 

Katman 2 Nedir?

Katman 2 blockchain, Ethereum gibi mevcut bir blockchain ağının (Katman 1) üzerinde geliştirilen ikincil protokolleri veya çerçeveleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Katman 2 çözümlerinin temel amacı, güvenlik veya merkeziyetsizlikten ödün vermeden dayanak Katman 1 blockchainin ölçeklenebilirliğini, işlem hacmini ve verimliliğini artırmaktır.

Katman 2 blockchain teknolojisinin durum kanalları (Bitcoin için Lightning ağı ve Ethereum için Raiden ağı), yan zincirler (Bitcoin için Liquid ağı ve Ethereum için Loom ağı) ve rollup'lar (Optimistic rollup'lar ve ZK rollup'ları) gibi çeşitli türleri vardır. 

En yaygın kullanılan Katman 2 blockchain ağlarından bazıları Optimism, Polygon, zkSYNC ve Arbitrum'dur. 

Optimism nedir?

Optimism, Ethereum ağının üzerine inşa edilmiş, ölçeklenebilirliğini iyileştirmeyi, işlem oranını artırmayı ve ilgili ücretleri düşürmeyi amaçlayan bir Katman 2 blockchain çözümüdür. Optimism, birden fazla zincir dışı işlemin tek bir zincir üstü veri temsilinde toplandığı ve ana Ethereum zincirine gönderildiği Optimistic Rollup'lar adında bir teknolojiden faydalanır. 

Optimism, toplanan tüm rollup işlemlerinin başlangıçta geçerli olduğunu varsayan dolandırıcılığa dirençli bir sistem kullanır. Kullanıcılar, belirli bir süre dahilinde bu işlemlere itiraz edebilir ve olası dolandırıcılık ispatlarını gönderebilir. Bu süre zarfında herhangi bir dolandırıcılık faaliyeti tespit edilirse, kötü niyetli kullanıcılar cezalandırılır ve işlem iptal edilir.

Base'in Kullanım Alanları Nelerdir? 

Diğer L2 ağları gibi Base de farklı birçok kullanım alanı için değerlendirilebilir. Base üzerinde geliştirilmiş uygulamalardan bazıları şunlardır: 

1. Ödeme uygulamaları

Beam, kullanıcıların USDC sabit coinini veya uygulamanın yerel tokeni Eco'yu kullanarak işlem yapmalarına imkan tanıyan bir ödeme uygulamasıdır. Kullanıcılar Twitter hesaplarını kullanarak giriş yapabilir ve gas ücretlerini USDC veya Eco ile ödeyebilir. Buna ek olarak, Beam entegre bir itibari paradan kriptoya ve kriptodan itibari paraya geçiş kanalı içerir.

2. Token takasları 

Merkeziyetsiz borsalarda (DEX) token takası yapmak, Base'deki kullanıcıların farklı kripto paraları alıp satmasına imkan tanır. Şu anda Base'in üzerinde faaliyet gösteren Uniswap, Maverick ve Dackieswap gibi birkaç merkeziyetsiz borsa vardır. 

3. Likidite provizyonu

Kullanıcılar Uniswap, BaseSwap ve Dackieswap gibi çeşitli DApp'ler aracılığıyla Base blockchaini üzerinde likidite sunabilir. Bu DApp'ler, likidite sağlayıcıların likidite havuzlarındaki işlemlerden komisyon kazanmasına imkan tanır. 

4. Köprüleme

Base, MetaMask veya Coinbase Cüzdanı gibi Ethereum cüzdanlarının çoğuyla uyumlu, Base Bridge olarak bilinen resmi bir köprü geliştirmiştir. Kullanıcılar, ERC-20 tokenlerini Base ve Ethereum arasında bağlayabilir. 

Ethereum'dan Base'e bağlantı birkaç dakika içinde kurulabilirken Base'den Ethereum'a bağlantı kurmak yaklaşık 7 gün sürer. 

5. DAO Oluşturma

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO), kararların topluluk tarafından alındığı ve akıllı sözleşmelerle yürütülen blockchain tabanlı bir organizasyondur. DAO oluşturmak için kullanılan bir protokol olan Aragon, Base Ağı üzerinde kodsuz bir DApp sunarak DAO oluşturma sürecini basitleştirmiştir. 

BASE İleride Token Çıkaracak mı?

Base'in yol haritası ve resmi Twitter biyografisi, gelecekte bir ağ tokeni çıkarma planlarının olmadığını belirtmektedir.

Fakat projeler başlangıçta herhangi bir airdrop planı olmadığını söyledikten sonra gelecekte habersiz bir airdrop gerçekleştirebilir. Bu airdrop genellikle ağa katkıda bulunan ve bir topluluk oluşturan ilk destekçileri ödüllendirmek için yapılır.  

Base Ağına Nasıl Bağlanılır ve Test Ağı Nasıl Kullanılır?

Base ağına bağlanmak oldukça basittir ve Coinbase cüzdanı veya EVM uyumlu herhangi bir cüzdan ile yapılabilir. 

1. Base'e bir Coinbase cüzdanı ile bağlanma

Base'i Coinbase Cüzdanı ile kullanmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

1. Coinbase Cüzdanı tarayıcı uzantısını açın ve hesabınızda oturum açın.

2. Coinbase Cüzdanını kullanarak bir uygulamaya bağlanın (biz bu örnekte BaseSwap'ı kullanacağız).

3. Sağ üst köşede yer alan ağ sembolüne tıklayarak ağ seçimi menüsüne erişin.

4. Listeden Base'i seçin.

5. Aktif ağ Base olarak ayarlanmış olacaktır.

2. Base'e MetaMask ile bağlanma

Kullanıcılar farklı birçok EVM cüzdanı ile Base'e bağlanabilir. Örneğin, Base ağını MetaMask cüzdanına şu şekilde bağlayabilirsiniz.

1. MetaMask tarayıcı uzantısını başlatın.

2. Uzantının üst kısmında yer alan açılır menüye tıklayarak ağ seçimi açılır menüsüne erişin.

3. Ağ Ekle tuşuna tıklayın.

4. Manuel olarak ağ ekle ögesini seçin.

5. "Manuel olarak ağ ekle" kutusuna Base Goerli test ağı için aşağıdaki bilgileri girin ve kaydet tuşuna tıklayın:

6. Artık ağ seçimi açılır bölümünden Base ağına bağlanabilirsiniz.

Base Ağının Avantajları Nelerdir?

Base ağını kullanmanın başlıca avantajları arasında şunlar yer alır:

1. Düşük maliyet

Diğer optimistik rollup'lar gibi Base de işlem maliyetlerini önemli ölçüde azaltmak ve işlem oranını artırmak için tasarlanmış düşük gas ücretleri sunar. Bunu işlemleri zincir dışında işleyerek ve bunları tek bir ispat altında birleştirerek yapar.

2. Erişilebilirlik

Base gibi EVM uyumlu zincirler, geliştiricilerin kolayca konuşlandırma yapmasına ve farklı birçok platformdaki Ethereum tabanlı mevcut araç, çerçeve ve akıllı sözleşmeleri kullanmasına imkan tanıyarak erişilebilirliği artırır.

3. Ölçeklenebilirlik 

L2 ölçeklenebilirliği, blockchain ağlarının kapasitesini ve işlem oranını artırarak önemli avantajlar sunar. Bu iyileştirme, dar boğazları giderip verimsizlikleri azaltarak nihayetinde kullanıcılar ve geliştiriciler için daha hızlı ve uygun maliyetli çözümler sunar.

Base Ağının Dezavantajları Nelerdir?

Base ile ilgili başlıca sınırlamalar ve endişeler şunlardır:

1. Merkezileşme 

Base'le ilgili başlıca endişelerden biri merkezileşmenin derecesidir. Coinbase'in Base'deki tek sıralayıcı düğüm olma işlevi ona işlemler üzerinde önemli ölçüde kontrol sağlar. Sıralayıcı düğüm, bir blockchain ağındaki özel bir düğümdür. İşlemlerin belirli bir şekilde sıralanmasından ve sonuçlandırılmasından sorumludur ve işlem oranını artırır. 

Bir sıralayıcıya düğüme sahip olmak, işlemleri işleme ve sıralama gücünü tek bir birimde toplar. Buna ek olarak, bu merkezi otorite Coinbase Sıralayıcısı ile ilişkili ücretleri belirleme ve değiştirme olanağına sahiptir. Coinbase, üçüncü taraf düğümlerin gelecekte entegre edilebileceğinin ipuçlarını vermiştir.

2. Çekim sürelerinin uzunluğu 

Base blockchaininin başlıca sınırlamalarından biri yaklaşık 7 gün süren, uzun çekim süreleridir. Bu gecikme, kullanıcıların işlemlere itiraz etmesine ve belirli bir zaman dilimi içinde olası dolandırıcılık ispatlarını göndermesine imkan tanıyan Optimism'in dolandırıcılığa dirençli sisteminin tasarımından kaynaklanır. 

Çekim sürelerinin uzun olması, kullanıcı deneyiminin idealin altında olmasına neden olabilir. 

3. Güvenlik

OP Stack üzerine kurulu bir L2 olarak Base, bir dizi güvenlik riskiyle karşı karşıyadır. İlk endişe, bir güvenlik önlemi olarak dolandırıcılığa karşı koruma mekanizmalarının etkinliği ile ilgilidir. Dolandırıcılık ispatı, ağ katılımcılarının geçersiz tüm zincir dışı işlemleri ana blockchainde sonlandırılmadan önce dikkatle izlemesine ve sorgulamasına dayanır. 

Fakat bu mekanizma katılımcılar için ödül teşviği sorunları ve veri saklama saldırılarına karşı savunmasızlık gibi çeşitli zorluklarla karşı karşıyadır. 

Son Söz 

Base, kullanıma sunulduğundan bu yana büyük ilgi görmüştür. 7 Eylül 2023 itibarıyla kullanıcı sayısı toplamda bir milyona ve kilitli toplam değer (TVL) ise 385 milyon USD'nin üzerine ulaşmıştır. Bu inanılmaz başarı, Base'in Cardano ve Solana gibi popüler blockchainleri geride bırakarak TVL bazında 8. sıraya yerleşmesini sağlamıştır. 

Halka açık bir şirket tarafından başlatılan ilk blockchain olan Base, daha geniş bir kitleyi kendisine çekmek ve Web3 dünyasına daha fazla kullanıcı getirmek için yeni olanaklar sunmaktadır. Platform büyümeye ve gelişmeye devam ettikçe, kullanıcıların ve geliştiricilerin Base ile etkileşime girerken değerlendirme yapması ve bilinçli kararlar alması son derece önemlidir.

Ek Okumalar

Blockchain Katman 1 ve Katman 2 Ölçeklendirme Çözümleri

Polygon (MATIC) Nedir?

Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet 

Kripto oyun coinleri; oyun içi ögeleri, para birimlerini veya diğer sanal ürünleri temsil eden dijital varlıklardır.

Oyun coinleri ve NFT'ler, oyuncuların varlıklara sahip olması, bu varlıkları alıp satması ve oyun faaliyetleri aracılığıyla ödüller kazanması için yeni yollar yaratır.

Bu oyun kripto paraları, merkeziyetsiz oyun platformlarında ve özel pazar yerlerinde kullanılabilir.

Giriş

Blockchain teknolojisinin kullanım alanları, oyun coinleri ve tokenleştirilmiş oyun varlıkları şeklinde sunulan benzersiz yeniliklerin ortaya çıkmasıyla gelişmeye devam ediyor. Kripto oyunları, oyunlarla ve oyun topluluklarıyla etkileşime geçmek için merkeziyetsiz ve benzersiz yollar sunarak oyun sektörünü dönüştürme potansiyeli barındırıyor.

Kripto Oyunları Nedir?

Kripto oyunları, dijital varlıkların oyun deneyimine dahil edilerek kripto para ve oyunların bir araya getirilmesini ifade eder. Bu dijital varlıklar oyun içi öge, karakter ve sanal paraları içerebilir.

Kripto oyunları, oyunculara oyun içi varlıklarının tam mülkiyetini verme potansiyeli nedeniyle popülerlik kazanmıştır. Geleneksel video oyunlarının aksine merkeziyetsiz oyun platformları, oyuncuların oyun varlıklarına benzersiz token (NFT) veya kripto paralar şeklinde sahip olmalarına imkan tanır.

Bu da oyuncuların oyun içi varlıklarını başka oyunlarda kullanmasına veya alıp satmasına imkan tanıyarak merkeziyetsiz ekonomiler yaratabilir. Bunun yanında, oyuncuların oyunu oynayarak kripto para veya NFT kazanabilecekleri oyna-kazan modelleri gibi yeni oyun mekanizmalarının ortaya çıkmasına da olanak sunar.

Kripto oyunları, oyun sektöründe merkeziyetsiz finans (DeFi) ilkelerinin kullanılmasını ifade eden GameFi (oyun finansı) ile yakından ilişkilidir. GameFi, işlemlerin şeffaf ve güvenli bir şekilde yapılabileceği oyunların geliştirilmesine imkan tanımak için blockchain teknolojisini ve akıllı sözleşmeleri kullanır.

Kripto Oyun Coini Nedir?

Bir oyun coini, genellikle bir blockchain ağında oluşturulmuş bir dijital para birimi veya varlıktır. Bu coinler özellikle oyun ekosistemlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Oyun coinlerinden genellikle "coin" olarak bahsedilse de aslında bunlar, oyunların üzerinde geliştirildikleri blockchain'lerin yerel varlıkları olmadıkları için tokenlerdir.

Blockchain oyunlarında oyun coinlerinin kullanılması, oyuncuların eşler arası ağlarda sanal varlıklarını yönetebildiği, alıp satabildiği ve transfer edebildiği oyuncuya ait ekonomiler kavramını ortaya koyar. Bu sayede, oyunun ekosistemine dahil olarak oyun coinleri kazanmasına imkan tanınan oyunculara ekonomik fırsatlar da sunulmuş olur.

Oyunlarda dijital para birimleri olarak hareket eden oyun coinleri, büyümekte olan blockchain oyunları dünyasında önemli bir rol oynamaktadır. Gücünü blockchain teknolojisinden alan oyun coinleri, dijital varlıkların şeffaf ve kolay bir şekilde transfer edilmesini sağlar.

Oyun coinleri genellikle birbiriyle değiştirilebilirdir, yani oyun coininin bir birimi aynı değere sahip başka bir birimin yerine kullanılabilir ve daha küçük birimlere bölünebilir. Fakat oyun coinleri, oyun içinde belirli bir karakterin, sanal ögenin veya eşyanın mülkiyetini temsil eden benzersiz dijital varlıklar olan NFT'ler şeklinde de olabilir.

Kripto Parada Oyun Coinlerinin Kullanım Alanları

Oyun geliştiricileri, oyun coinlerinin programlanabilir olması ve token standartları sayesinde bu coinleri çeşitli amaçlara hizmet edecek şekilde özelleştirebilir. Oyun kripto paralarının başlıca kullanım alanları arasında şunlar yer alır:

1. Oyun içi para birimi

Oyuncular; sanal ürünler satın almak, ek özelliklere erişmek veya diğer kullanıcılarla işlem yapmak gibi çeşitli amaçlar için oyun dahilinde kullanmak üzere oyun coinleri satın alabilir veya kazanabilir. Oyun coinleri, oyuncuların geleneksel ödeme yöntemlerine veya üçüncü taraf aracılara ihtiyaç duymadan oyun içinde işlem yapmasına imkan tanır.

Buna ek olarak, oyun coinleri oyuncuların aynı coinleri birden fazla oyunda kullanabilmesine de olanak sağlar. Bu da oyuncuların oyun coinlerini farklı oyunlarda yönetebildiği birleşik bir sanal ekonomi yaratır.

2. Ödül programları

Belirli dönüm noktalarına ulaşmaları, görevleri tamamlamaları veya etkinliklere katılmaları karşılığında oyuncuları ödüllendirmek için de coinler kullanılabilir. Bu coinler, kullanıcıları oyunu oynamaya devam etmeye ve oyuna sadık kalmaya teşvik edebilir.

3. Merkeziyetsiz mülkiyet

Oyun coinleri, sanal varlıkların merkeziyetsiz mülkiyetini mümkün hale getirerek oyuncuların karakter, oyun içi öge veya sanal gayrimenkulleri üzerinde tam kontrole sahip olmasına imkan tanır. Bu sayede oyuncular, sanal malları üzerinde daha fazla otonomiye sahip olarak bu varlıkları merkezi bir otorite olmadan yönetebilir. Oyuncular, insanların gerçek hayatta kıyafetleri ve diğer ürünleri kullanmasına benzer şekilde dijital ögelerle dijital kimliklerini oluşturmak için de merkeziyetsiz mülkiyetten faydalanabilir.

4. Topluluk

Oyun coinleri, topluluk katılımı ve yönetişim için de kullanılabilir. Diğer bir deyişle, oyuncular karar verme süreçlerine katılmak, oyunla ilgili konularda oy kullanmak veya topluluk girişimlerini desteklemek için coinlerini kullanabilir. Oyunculara oyunun geliştirilmesi ve değiştirilmesi üzerinde söz hakkı tanınması da topluluk duygusunu besleyebilir.

En Başarılı Kripto Oyun Coinleri Hangileridir?

Kripto oyun coinleri, oyuncuların oyun ekosistemine katılması ve ilgi alanlarını avantaja çevirebilmesi için benzersiz yollar sunmalarından dolayı popülerlik kazanmıştır. Fakat hangi kripto oyun coinlerinin "en başarılı" olduğu kişiden kişiye değişebilir.

Örneğin, bazı kişiler rol yapma oyunları (RPG) gibi aksiyon oyunlarından hoşlanırken, diğerleri strateji oyunlarını veya spor oyunlarını daha fazla sevebilir. Benzer şekilde, bazı oyun severler de yalnızca video oyunlarını tercih edebilir. Diğerleri ise rekabet etmek veya takım olarak birlikte çalışmak için diğer oyuncularla çevrimiçi bağlantı kurabilecekleri çok oyunculu oyunlar gibi daha sosyal oyunlara yönelebilir.

Kripto oyun coinleri bazı kişilerce yatırım amacıyla kullanılıyor olsa da aslında bu coinlerin amacı alım satım veya diğer spekülatif faaliyetler değildir. Asıl amaçları, kullanıcılara oyun içi ekonomi dahilinde işlem yapabilmeleri için şeffaf bir yol sunmaktır. Oyunu eğlenceli, ilgi çekici ve bu coinlerin pazar yerleri aracılığıyla diğer kullanıcılarla takas edilebilmesinin etkisiyle daha sosyal hale getiren bir oyun tasarımı oluşturmaya yardımcı olabilirler.

Bir Kripto Oyununu İyi Kılan Nedir?

Oyun akışının güçlü olması, tüm oyunlar için öncelik olmalıdır. Fakat bir kripto oyunu aynı zamanda iyi dengelenmiş ve coinlerin nasıl kazanıldığına ve harcanacağına dair net kuralları olan sınırları iyi belirlenmiş bir token ekonomisine sahip olmalıdır. Dahası, oyuncular oyunun ekonomisinin nasıl çalıştığını ve kendi menfaatlerini koruyarak oyuna nasıl katılabileceklerini anlayabilmelidir.

Dolayısıyla, iyi bir kripto oyunu sadece token yaratmak için bir araç olmakla kalmamalı, aynı zamanda eğlenceli bir oyun deneyimi de sunmalıdır. Bu nedenle, bir kripto oyununun coin arzı oyunun doğal bir uzantısı olmalı ve zorlama hissettirmemelidir.

İyi bir oyun, oyuncuların varlıklarını korumak ve hile yapılmasını engellemek için güçlü güvenlik önlemlerine sahip bir blockchain üzerinde geliştirilmelidir. Oyun içi varlıkların bir altın parçası veya fiziksel bir sanat eseri gibi gerçek değere sahip olması nedeniyle güvenlik oldukça önemli bir konudur.

Başarılı bir kripto oyunu, aynı zamanda uzun ömürlü olacak şekilde planlanmalıdır. Bu da geliştiricilerin oyunun gelecekteki gelişimi için düzenli olarak güncellemeler ve yeni içerikler yayınlamasını içeren bir yol haritasına sahip olması gerektiği anlamına gelir. Benzer şekilde, oyun büyüdükçe yeni kullanıcıları çekebileceği ve kullanıcı tabanını büyütebileceği için ölçeklenebilir de olmalıdır.

NFT'ler ve Oyun Tokenleri Arasındaki İlişki

NFT'ler benzersiz oyun içi ögeleri, karakterleri veya diğer sanal varlıkları temsil edebilir ve genellikle oyun coinleriyle birlikte kullanılır. NFT'ler ve oyun tokenleri, çevrimiçi oyun platformlarına benzersiz bir değer ve kullanım alanı sunmak için genellikle birlikte çalışır.

NFT'ler; oyun içi karakter, öge veya sanal araziler gibi benzersiz dijital varlıkları temsil etmek için kullanılır. Oyun platformlarının yerel para birimleri olarak hareket eden oyun tokenleri kullanılarak bu NFT'ler alınabilir, satılabilir veya takas edilebilir.

Benzersiz ve değerli dijital varlıkların oyun tokenleri kullanılarak alınıp satılmasının mümkün hale gelmesiyle NFT'ler ve oyun tokenleri arasındaki ilişki gitgide daha belirgin hale gelmektedir.

Kripto Oyun Coinlerinin Riskleri Nelerdir?

Kripto oyun coinlerinin bazı riskleri de vardır. Bu riskler arasında şunlar yer alır:

Kripto oyun projesi riski

Kripto oyun coinleri genellikle belirli oyun projeleriyle ilişkilidir. Dolayısıyla; teknik zorluklar, rekabet, kullanıcıların projeyi benimsememesi ve yönetişim sorunları gibi bu projelerle ilgili riskler coinlerin performansını etkileyebilir. Projenin bir oyun geliştirmek için değil, kullanıcıların parasını almak için bir token yarattığı planlı bir rug pull dolandırıcılığı ihtimali de vardır.

Spekülasyon riski

Kripto oyun coinlerinin fiyatları spekülasyon, piyasa duyarlılığı ve talepten etkilenebilir. Bu da onları piyasa manipülasyonuna açık hale getirir. Örneğin balinalar, oyun tokenleri piyasasını manipüle etmek için pozisyonlarının büyüklüğünü kullanarak spekülasyonu ve tokenlere ilişkili riskleri etkileyebilecek yapay fiyat hareketleri yaratabilir.

Depolama riski

Kripto oyun coinleri genellikle dijital cüzdanlarda tutulur, fakat bu cüzdanlar hack'lenmeye, siber saldırılara ve diğer güvenlik ihlallerine açık olabilir. Bu güvenlik sorunları coinlerin kaybedilmesine yol açabilir ve kaybedilen coinlerin kurtarılması zor olabilir.

Likidite riski

Kripto oyun coinleri sınırlı likiditeye sahip olabilir, bu da onların kolay ve hızlı bir şekilde alınması veya satılması üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. Likiditenin düşük olması, daha az sayıda alıcı ve satıcı olduğunu anlamına gelir. Bu da teklif-talep farkının büyük olmasına ve fiyat slipajına yol açabilir. Ayrıca, tüm oyun platformları veya pazar yerleri bu coinleri bir ödeme şekli olarak kabul etmeyebilir, bu da coinlerin kullanılabilirliğini kısıtlayabilir.

Son Söz

Oyun tokenleri ve NFT'ler, oyunculara favori oyunlarıyla, sanal dünyalarla ve birbirleriyle etkileşim kurmanın yeni yollarını sunarak oyun sektöründe devrim yaratmıştır. Bu dijital varlıklar oyunculara oyun içi ögelere sahip olma ve bunları alıp satma, oyun oynayarak ödüller kazanma ve hareketli oyun topluluklarıyla bağlantı kurma anlamında benzersiz fırsatlar sunar.

Blockchain oyunları dünyası gelişmeye devam ettikçe, oyun tokenleri ve bu tokenlerin oyunculara sundukları yenilikçi deneyimler bakımından geleceğin neler getireceğini görmeyi heyecanla bekliyoruz.

Ek Okumalar

Web3; Spor, Müzik ve Modada Nasıl Çığır Açıyor?

Yapay Zeka NFT Sanat Ekosistemini Nasıl Etkileyecek?

GameFi'deki Yaygın Güvenlik Sorunları Nelerdir?

Ordinal'ler Nedir? Bitcoin NFT'lerine Genel Bir Bakış


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Eşler arası (P2P) alım satım, kripto kullanıcıları arasında giderek popülerlik kazanmaktadır, fakat diğer tüm alım satım türleri gibi potansiyel riskler de barındırır. Kullanıcılar, bu risklerin bilincinde olarak kendilerini potansiyel kayıplardan koruyabilir ve süreci daha iyi anlayabilir. Farklı birçok önlem alınabilir. Bu önlemlerin neler olduğunu, nasıl ve ne zaman kullanılacaklarını öğrenmek için makalemizi okumaya devam edin.

Giriş

Eşler arası (P2P) kripto para alım satımı, üçüncü taraf bir aracıya ihtiyaç olmadan dijital para birimlerinin alınıp satılmasını gerektirir. P2P alım satım, alıcı ve satıcıların işlem yapmak istedikleri fiyatları belirlemelerine, işlem yapacakları karşı tarafı seçmelerine ve ne zaman işlem yapacaklarına karar vermelerine imkan tanır. Dikkatli ve deneyimli kullanıcıların, ihtiyaçlarına uyan daha iyi şartlara sahip işlemleri bulmalarına ve bunlardan faydalanmalarsına da olanak sağlar.

Kripto P2P pazar yerleri, bireysel kullanıcıların doğrudan kendi aralarında kripto para takas etmelerine imkan tanır. Merkezi bir otorite veya üçüncü taraf bir aracı olmaması sayesinde kullanıcıların fonları üzerinde daha fazla kontrole sahip olmalarına ve işlemler sırasında kimlik bilgilerini korumalarına olanak sağlar. 

P2P alım satım bu avantajlarının yanı sıra, bu yöntemi denemeye karar veren tüm kullanıcıların bilincinde olması gereken bazı riskler de içerir. Alım satım yapanların sıkça karşılaştığı riskler arasında sahte ödeme ispatı, geri ödeme/ödeme iptali dolandırıcılığı, yanlış transfer, ortadaki adam saldırıları, üçgen dolandırıcılıkları ve oltalama yer alır.

P2P Alım Satım Güvenli midir?

Tüm alım satım türleri gibi P2P alım satım da önemli riskler içerir, fakat bu riskler borsaya ve borsanın aldığı güvenlik önlemlerine bağlı olarak değişebilir. Daha eski borsalarda hırsızlık ve dolandırıcılık riskleri daha yüksek olsa da birçok yeni P2P alım satım platformu güvenlik önlemlerini büyük ölçüde iyileştirmiştir.

Örneğin günümüzün önde gelen P2P borsaları kullanıcıları güvende tutmak için diğer önlemlerin yanı sıra genellikle bir emanet hizmetine, düzenli güvenlik güncellemelerine ve sıkı bir kimlik doğrulama sürecine sahiptir. 

Bununla birlikte, uygun güvenlik önlemleri alınmış olsa bile tüm alım satım faaliyetleri risk içerir ve bu durum P2P alım satım için de geçerlidir.

Yaygın P2P Dolandırıcılıklarından Bazıları Nelerdir?

Sahte ödeme ispatı veya SMS

Dolandırıcılar, sizi ödeme yaptıklarına ikna etmek için dekontları dijital olarak değiştirebilir ve kriptoları serbest bırakmanız için sizi kandırmaya çalışabilir. Bunun örneklerinden biri suçluların alıcıya bir ödeme aldığını bildiren sahte bir kısa mesaj oluşturduğu SMS dolandırıcılığıdır. 

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Bir satıcı olarak, yalnızca ödemenin cüzdanınıza veya banka hesabınıza geçip geçmediğini kontrol ettikten sonra işlemi onaylamalısınız.

Geri ödeme dolandırıcılığı

Kötü niyetli bir kişi varlıklarınızı aldıktan sonra seçtiği ödeme platformunda yaptığı ödemeyi iptal etmek için geri ödeme işlevini kullanabilir. Çoğu örnekte de üçüncü taraf bir hesap ile ödeme yapmaya çalışırlar. Çek ve çevrimiçi cüzdanlar gibi bazı ödeme yöntemlerinde ödeme iptali talebi yapmak daha kolaydır.

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Üçüncü taraf hesaplardan gelen ödemeleri kabul etmeyin. Böyle bir durumda platforma itiraz başvurusunda bulunun ve ödemeyi gönderildiği hesaba iade edin.

Yanlış transfer

Dolandırıcı, tıpkı geri ödeme dolandırıcılığındaki gibi işlemin hatalı olduğunu bildirmek için bankasıyla iletişime geçerek ve işlemin iptal edilmesini talep ederek varlıklarınızı çalmaya kalkışabilir. Bazı dolandırıcılar, olayı bildirmemeniz için kripto para satmanın yasa dışı olduğunu söylemek gibi korkutma taktikleri kullanarak size baskı bile yapabilir.

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Kullandıkları taktikler sizi korkutmasın. Suçluyla yaptığınız yazışmalar ve işlemlere dair ekran görüntüleri gibi tüm kanıtları toplayın. 

Ortadaki adam saldırıları

Ortadaki adam saldırısında, kötü niyetli bir kişi varlıkları veya özel anahtarlar gibi hassas bilgileri çalmak için kullanıcı ile bir uygulama, kuruluş veya başka bir kişi arasına girer ve bu karşı taraf adına iletişime geçer. Ortadaki adam saldırıları aşk, yatırım ve e-ticaret dolandırıcılıkları olmak üzere üç gruba ayrılır.

Aşk dolandırıcılığı. Bu senaryoda, dolandırıcı kurbanıyla çevrimiçi bir ilişki kurar. Güvenini kazandıktan sonra kurbanını finansal sorunları konusunda kendisine yardım etmeye, biraz para veya kripto göndermeye veya özel anahtarları gibi hassas bilgilerini paylaşmaya ikna etmeye çalışır. Dolandırıcı kötü amaçlarına ulaştıktan sonra karşısındakiyle tüm iletişimi keser.

Yatırım dolandırıcılığı. Yatırım dolandırıcılığında, bir suçlu kurbanına yaklaşarak onu belirli bir şirkete yatırım yapmaya ikna etmeye çalışır. Kurban ile yatırım fırsatı arasında “ortadaki adam” olan dolandırıcı, kullanıcının fonlarını “yatırım” kisvesi altında istediği yere yönlendirebilir.

E-ticaret dolandırıcılığı. E-ticaret dolandırıcılığı, ürünleri indirimli fiyatlarla sunan bir çevrimiçi satıcı gibi davranan bir dolandırıcıyı içerir. Bu kişi, kurbanlarının ödemeyi cüzdanına kripto para olarak yapmasında ısrar eder ve ödemeyi aldıktan sonra taahhüt ettiği ürünleri göndermeden ortadan kaybolur.

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Herhangi bir sosyal ağ platformundaki alım satım taleplerine yanıt vermeyin. Bir işlem öncesinde ve sırasında karşı tarafla iletişimi yalnızca resmi platformla sınırlayın.

Üçgen dolandırıcılıkları

Üçgen dolandırıcılığı, kötü niyetli iki kişinin aynı satıcıya neredeyse aynı anda iki emir vermeleri ve kafasını karıştırdıkları satıcının aldığı ödemeden daha fazla kriptoyu serbest bırakmasına neden olmalarıdır.

Örneğin, A Alıcısı 5.000 BUSD değerinde kripto için emir verir (A Emri) ve B Alıcısı da 6.000 BUSD değerinde bir emir verir (B Emri).

B Alıcısı satıcıya 5.000 BUSD transfer eder ve aynı anda da A Alıcısı emri ödendi olarak işaretler. Satıcı, A Alıcısının kriptolarını serbest bırakır, böylece 5.000 BUSD'lik A emrini tamamlar. B Alıcısı satıcıya 1.000 BUSD daha göndermesinin ardından 5.000 BUSD'lik ödeme ispatına ek olarak 1.000 BUSD için de ödeme ispatı sunarak satıcıyı B emrindeki dijital varlıkları serbest bırakmaya zorlar.

Ortalık yatıştığında satıcının 5.000 + 6.000 = 11.000 BUSD değerinde kriptoyu serbest bıraktığı, fakat yalnızca 6.000 BUSD ödeme aldığı anlaşılır.

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Beklemede olan tüm P2P işlemlerinizde ödemenin tamamının size ulaştığını doğrulamak için banka hesabınızı veya cüzdanınızı mutlaka kontrol edin. 

Oltalama

Oltalama, bir dolandırıcının sahte bir profil kullanarak varlıklarını veya bilgilerini kendisine göndermeleri için kullanıcıları kandırdığı kötü niyetli bir saldırı türüdür. Örneğin, kötü niyetli bir kişi gizli bilgilere veya kripto hesaplarına erişim kazanmak için bir P2P platformunun müşteri hizmetleri temsilcisi kılığına girebilir. 

Bu dolandırıcılıktan kaçınmak için: Bazı dolandırıcılar, e-posta veya kısa mesaj ile hesabınızla ilgili sahte güvenlik uyarıları gönderebilir. Mesajlarınızı kontrol ederken, bilmediğiniz bağlantılara kaynağını doğrulamadan önce tıklamayın. Ayrıca, yalnızca resmi P2P borsalarından yardım talep edin. 

Riskler Nasıl Belirlenir?

Alım satım yapmadan önce

P2P ilan profillerini kontrol edin. Bir işleme başlamadan önce alım satım yapacağınız potansiyel karşı tarafları inceleyin. Bir P2P profilini incelerken şunlara dikkat etmelisiniz:

İşlem sayısı: İşlem sayısının düşük olması bir anlam ifade etmeyebilir, fakat tamamlanan işlem sayısının yüksek olması karşı tarafın güvenilir olduğunu gösterebilir.

Tamamlama oranı: Bu oranın %80'in altında olması, karşı tarafın işlemlerden vazgeçme alışkanlığı olduğunu gösterebilir.

Satıcı veya kullanıcıların geri bildirimleri: Çok az olumlu yorum veya çok fazla olumsuz yorum olması, riskin yüksek olduğunu gösterebilir.

İlanları dikkatle kontrol edin. İhtiyaçlarınıza ve hedeflerinize uygun olup olmadığını belirlemek için tüm P2P ilanlarını değerlendirin. Fiyatı, miktarı, kabul edilen ödeme yöntemlerini, kısıtlamaları (alım satım limitleri gibi) ve diğer hüküm ve koşulları göz önünde bulundurun. Örneğin, P2P fiyatı ile diğer alım satım platformlarındaki piyasa fiyatı arasında büyük bir fark olması şüphe uyandırıcıdır.

Alım satım yaparken

Bir P2P alıcısıyla etkileşim kurarken dikkatli olun. Tehlike sinyalleri arasında şunlar yer alır:

Alıcının kriptoları serbest bırakmanız için sizi zorlaması

Alıcının gereksiz bilgiler talep etmesi

Alıcının yanıt vermemeye başlaması

Alıcının sizden borç istemesi

Alıcının emirde kararlaştırılan miktardan daha az ödeme yapması

Alıcının emirde kararlaştırılan miktardan daha fazla ödeme yapması

Alıcının P2P platformunun dışında iletişim kurmak istemesi 

Alıcının bir üçüncü taraf aracılığıyla ödeme yapmak istemesi

Bir P2P satıcısıyla etkileşim kurarken dikkatli olun. Tehlike sinyalleri arasında şunlar yer alır:

Ödemeyi yapmanızdan sonra satıcının sizden emri iptal etmenizi istemesi

Satıcının P2P platformunun dışında iletişim kurmak istemesi 

Satıcının sizden P2P platformunun dışında işlem yapmanızı istemesi

Satıcın ek bir komisyon ödemenizi istemesi

Alım satım yaptıktan sonra

Bir P2P alıcısıyla etkileşim kurarken tehlike sinyalleri arasında şunlar yer alır:

Ödemesini yaptığınız varlıkların size ulaşmaması

Alıcıdan aldığınız çekin karşılıksız çıkması

Bir alıcıdan ödeme aldıktan sonra banka hesabınıza bloke koyulması

Kripto paralarınızı karşı tarafa transfer etmenizin ardından alıcının banka kanalıyla bir geri ödeme talebinde bulunması

Kendinizi Dolandırıcılıklardan Koruyabilmeniz için Genel İpuçları

Pexpay gibi,

Kullanıcılarına güçlü güvenlik önlemleri sunan lider P2P platformlarını seçin. Bu platformların ortak özellikleri arasında şunlar yer alır:

Risk yönetimi özellikleri. Alım satım yapmadan önce belirli şartların yerine getirilmesini gerektiren bir platform, aktif olmayan, güvenilmez veya düşük kalitedeki ilanlarla daha az karşılaşmanızı sağlayabilir. Dahası, kullanıcıları yalnızca güvenilir kullanıcılarla ve doğrulanmış satıcılarla eşleştirmek için sofistike bir emir eşleştirme mantığının yanı sıra şüpheli faaliyetleri takip etmek için risk yönetim algoritmaları da bulunmalıdır.

Hatta bazı algoritmalar, kötü niyetli olması muhtemel kişilerin alım satım faaliyetlerini sınırlamak için optimize edilmiştir. Buna ek olarak, çekim limitleri ve gecikmeler de kullanıcı fonlarının korunmasını sağlayabilir.

Müşteri Tanı (KYC) protokolleri. KYC protokollerine sahip P2P platformları, kullanıcıların kimlik doğrulaması yapmasını zorunlu kılarak yeni başlayanların alım satım yapmak için güvenilir karşı taraflar bulmasını sağlayabilir. Bu da yeni başlayanların başarılı bir işlem geçmişine ve güvenilir fon kaynaklarına sahip doğrulanmış satıcılarla işlem yapmasını mümkün kılar.

Emanet hizmetleri. Emanet hizmetleri, alıcı ve satıcıların mal veya varlık takas etmeleri için güvenli bir yol sunar. Güvenilir bir üçüncü taraf (genellikle P2P platformu), güvenliği ve alım satımların adil olmasını sağlamak için işlem yapan taraflar arasında fonların el değiştirmesi sürecini yönetir.

Müşteri hizmetleri. P2P alım satımda genellikle bir aracı olmasa da kullanıcının bir işlemde sorun yaşaması durumunda P2P platformunun müşteri hizmetleri ekibi müdahale edebilir.

Otomatik ödeme. Yeni otomatik ödeme yöntemleri, P2P platformlarının emanette tutulan kriptoların manuel bir müdahale olmadan otomatik olarak serbest bırakılmasını sağlar. Yeni satın aldıkları varlıklar alıcılara anında ulaşır ve satıcıların her bir emrin ödemesini kontrol etmesine veya varlıkları manuel olarak serbest bırakmasına gerek kalmaz.

Engelleme özelliği. Engelleme özelliği, şüpheli kullanıcıları engellemenize imkan tanır. Bir kişiyle hoş olmayan bir deneyim yaşadıysanız, bu kullanıcıyı engelleyebilir ve sizinle tekrar alım satım yapmasını önleyebilirsiniz.

Yalnızca platform üzerinde iletişim kurun

İşlem yapacağınız olası karşı taraflarla şüpheli web sitelerinde iletişime geçmekten kaçının ve gerçek olamayacak kadar iyi gözüken fiyatlara karşı dikkatli olun. Ayrıca, harici kanalları kullanarak iletişim kurmanız bir dolandırıcının size karşı haksız bir itirazda bulunmasını ve işlemin gerçekleştiğini reddetmesini kolaylaştırır.

İşlemlerinizi iki kez kontrol edin

Eşler arası işlem yaparken karşı tarafla ilgili tüm bilgileri doğrulamayı unutmayın. Hiçbir şeyin dijital olarak değiştirilmediğinden emin olmak için tüm dekontları ve işlemleri ayrıntılı şekilde inceleyin. Sahte ödeme ispatlarını tespit etmek için şu ipuçlarından faydalanabilirsiniz:

Çakışan metinler

Farklı renkler

Farklı fontlar 

Farklı yazı tipi boyutları

Ayrıca çevrimiçi olarak ücretsiz bir adli bilişim görüntü aracı da kullanabilirsiniz. Hangi programları kullanabileceğinizi görmek için "sahte görüntü tespiti" veya "üzerinde oynanmış görüntü adli bilişim aracı" araması yapın.

Ekran görüntüsü alın

Bir itirazda bulunmanız gerekebileceği ihtimaline karşı tüm iletişim ve işlem kanıtlarının kayıtlarını tutun. 

Belirli kişileri hedef alan ilanlar yayınlayın 

Kurmuş olduğunuz bir kripto ağınız varsa, ilanlarınızın yalnızca alım satım yapmak istediğiniz kişilere ulaşmasını sağlayın. İlanlarınızı gizleyin ve yalnızca tanıdığınız ve güvendiğiniz kişilerle veya daha önce başarıyla işlem yaptığınız kullanıcılarla paylaşın. İlanlarınızı gizlemeniz, büyük bir işlem yapmak istediğiniz zaman da faydalı olabilir. 

Şüpheli karşı tarafları engelleyin

Kendinizi dolandırıcılıklardan veya alım satım deneyiminize zarar verebilecek diğer davranışlardan korumak için işlemlerinden memnun kalmadığınız kullanıcıları proaktif olarak engelleyin.

İtiraz başvurusunda bulunun

Bir sorunla karşılaşırsanız, müşteri hizmetlerinden destek alın ve bir itirazda bulunun. Müşteri hizmetlerinin size daha iyi yardımcı olabilmesi için işleminizle ilgili tüm kanıtları sunmayı unutmayın.

Son Söz

Varlıklarınızı korumak için P2P işlemleriyle ilgili potansiyel risklere karşı dikkatli olmanız gerekir. Buna herhangi bir anlaşmanın hüküm ve koşullarını anlamak, tehlike işaretleri konusunda dikkatli olmak ve sağlam güvenlik özelliklerine sahip platformları kullanmak da dahildir.

Bir P2P işlemi gerçekleştirirken dikkatli olun ve herhangi bir endişeniz olması halinde müşteri hizmetleriyle iletişime geçin. Dikkatli davranarak ve gerekli önlemleri alarak P2P işlemlerinin sunduğu avantajlardan tam anlamıyla faydalanabilirsiniz.

Ek Okumalar

Eşler Arası Alım Satım Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Eşler Arası Ağlar | Binance Academy

Kriptoya Yatırım Yaparken Kendi Araştırmanızı (DYOR) Neden ve Nasıl Yapmalısınız?

Risk Yönetimi İçin Beş Strateji


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan ve garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin o üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri düşebilir veya yükselebilir ve yatırdığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance Academy yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Yatırım, uzun vadede servet edinmenin iyi bir yolu olabilir, fakat yeni başlayan biri olarak nereden başlayacağınızı bulmakta zorlanabilirsiniz. 

Finansal hedeflerinize ulaşmanın önemli bir adımı olan bireysel bir yatırım portföyü oluşturmak, bu hedeflerin niteliği ve risk toleransı gibi çeşitli etmenlerin göz önünde bulundurulmasını ve dikkatle planlanma yapılmasını gerektirir. 

Bir yatırımcının varlık dağıtımını istediği şekilde tutabilmesi için portföyünü düzenli olarak izlemesi ve ayarlaması gerekir.

Yatırım Portföyü Nedir?

Bir kişinin yatırım portföyü hisse senedi, tahvil ve kripto para da dahil olmak üzere sahip olduğu tüm varlıklardır.

Yatırım uzun vadede servet edinmenin harika bir yolu olabilir, fakat nereden başlayacağınızı bulmakta zorlanabilirsiniz. Özellikle de kripto para gibi nispeten yeni yatırım seçeneklerinin eklenmesi kafa karıştırıcı olabilir. 

Finansal hedeflerinize ulaşma yolunda çok önemli bir adım olan kişisel bir yatırım portföyü oluşturmak için dikkatle planlama yapılması ve birkaç etmenin dikkate alınması gerekir. Kişisel bir yatırım portföyü oluştururken dikkate alınması gereken noktaları daha yakından inceleyelim.

Portföy Planlamada Risk Toleransını Değerlendirme

Risk toleransı, bir yatırımcının ne kadar kaybı göze aldığı ve ne kadar kaybın altından kalkabileceği anlamına gelir. Yeni başlayanlar için risk toleransını belirlemek, nihai hedeflerini, mevcut finansal durumlarını, yatırım ürünleri hakkındaki bilgi düzeylerini ve diğer etmenleri göz önünde bulundurmalarını gerektirir.

Hedefleri belirleme

Bir yatırımcının risk toleransını tanımlamak için atabileceği ilk adım finansal hedeflerini belirlemektir. Örneğin, yaygın uzun vadeli yatırım hedefleri arasında emeklilik için tasarruf etmek veya gelecek nesillere bırakmak için servet edinmek olabilir. Kısa vadeli hedefler arasında ise yakın gelecekte bir araba almak veya yüksek öğrenime devam etmek yer alabilir.

Finansal hedefler bir yatırımcının varlıklarını nakde çevirmeden önce elinde tutmayı plandığı süre anlamına gelen zaman ufkunu belirlediği için, bu hedeflerin risk yönetimi ve toleransı üzerinde ikincil etkileri de olabilir. 

Uzun vadeli kazançlar kısa vadeli fiyat düşüşlerini dengeleyebileceğinden zaman ufku ne kadar uzunsa yatırımcının alabileceği risk de o kadar büyük olur. İki yıl içinde bir ev almayı planlamak gibi daha kısa bir zaman ufkuyla piyasaya girmek, sermayenin bir kısmının kısa vadeli fiyat dalgalanmaları nedeniyle kaybedilmesine yol açabileceği için bu hedefin önünde önemli bir engel oluşturabilir.

Mevcut finansal durum ve yükümlülükler

Mevcut finansal yükümlülüklerin tam olarak farkında olmak, yatırımcıların fatura, borç ve diğer elzem masraflarını ödeme imkanından ödün vermeden ne kadar yatırım yapabileceklerini belirlemelerini sağlayabilir.

Örneğin sabit bir geliri olan ve sağlık giderlerini, iş kaybını ve ev tamiratlarını karşılayabilecek bir acil durum fonuna sahip bir kişi, kripto para gibi riskli yatırımlara yönelmeye daha istekli olabilir. Tavsiye edilen acil durum fonu, bir kişinin kendi sektörü ve uzmanlık alanında yeni bir iş bulması için gereken tahmini süre boyunca finansal yükümlülüklerini karşılaması için genellikle yeterlidir.

Diğer yandan, acil durumlar için henüz birikimi olmayan bir kişinin, beklenmedik bir aksilik nedeniyle yüksek riskli varlıkları likide etmek zorunda kalarak potansiyel bir kayıp yaşamamak için nakit ağırlıklı bir yatırım bileşimini tercih etmesi gerekebilir.

Yatırım yaparken farklı varlık sınıflarının bilincinde olmak

Yatırımcıların risk toleransına karar verirken göz önünde bulundurması gereken bir diğer etmen ise portföylerine eklemeyi planladıkları varlıklarla ilgili, özellikle de bu varlıklar arasında kripto para yer alıyorsa, ne kadar bilgi ve deneyim sahibi olduklarıdır. Örneğin kripto piyasası ve kripto cüzdanlarının nasıl hizmet gördüğü hakkında bilgi sahibiyseler, bu yatırımın içerdiği riskleri daha rahatça alabilirler. 

Bununla birlikte, kriptoda yeni olan yatırımcılar küçük bir sermayeyle başlamayı ve zaman içinde piyasaya ve piyasanın oynaklığına alıştıkça daha fazla fon koymayı tercih edebilir.

Dengeli Bir Yatırım Portföyü için Varlık Dağılımına Stratejik Bir Yaklaşım

Varlık dağılımı, yatırımları hisse senedi, tahvil, nakit gibi farklı varlık sınıflarına ve kripto para gibi alternatif yatırımlara bölmektir. Doğru dengeyi yakalamak, hedeflerine ulaşma konusunda yatırımcılara avantaj sağlayabilir. 

Genellikle, muhafazakar bir yatırımcı portföyünde daha yüksek bir oranda tahvil ve nakit bulundurmayı, zaman ufku daha uzun olan bir yatırımcı ise daha fazla hisse senedi ve kripto tutmayı tercih edebilir. Varlık dağılımının tek seferlik bir karar olmadığını ve zaman içinde yatırım hedefleri ve risk toleransı değiştikçe ayarlamalar yapmak gerekebileceğini de unutmamak gerekir.

Örneğin, büyük bir nakit rezervine sahip bir yatırımcı sermayesinin %70'ini hisse senetlerine, %20'sini bonolara ve %10'unu da nakde ayırabilir. Portföyün %70'ini hisse senedine tahsis etmek riskli sayılabilir. Yine de eğer bu yatırımcı beklenmedik harcamaları %10'luk nakit rezervi ile karşılayabiliyorsa, bu riski rahatlıkla alabilir.

Diğer yandan, emekliliğe yakın biri ise birikimlerinin küçük bir bölümünü hisse senetlerine ve kriptoya tahsis etmeyi ve daha fazla tahvil ve nakit tutmayı seçebilir. Kişinin elindeki nakit miktarı emeklilikteki harcamalarını karşılayabiliyorsa, fonlarının küçük bir kısmını daha riskli varlıklarda tutabilir.

Yatırım Portföyü Nasıl Çeşitlendirilir?

Çeşitlendirilmiş bir portföy, yatırımcıların hisse senedi ve kripto para fiyatlarındaki düşüşlerinin üstesinden gelmesine imkan tanıyabilir. Yatırımcılar, yatırımları farklı varlık sınıflarına, sektörlere ve bölgelere yayarak yatırımların tek bir coğrafi bölgede veya sektörde yoğunlaşmasından doğacak kayıp riskini en aza indirmeyi tercih edebilir.

Yatırımcılar, yatırım fonlarına veya borsa yatırım fonlarına (ETF) yatırım yaparak çeşitlendirme yapabilir. Fakat çeşitlendirme yapmanın kârı garanti etmediği veya düşmekte olan bir piyasada zarara karşı koruma sağlamadığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Çeşitlendirme iyi bir strateji olmasına rağmen tamamen risksiz değildir.

Yatırım fonları ve EFT'ler daha az müdahale gerektiren bir çeşitlendirme yaklaşımını tercih eden yatırımcılar için daha uygun olabilir, çünkü bu fonlara dahil edilecek hisse senedi ve menkul değerler akredite edilmiş finans kurumları tarafından belirlenir. S&P 500 ve FTSE 100, müdahale gerektirmeyen bir yaklaşım sunan başlıca fon örnekleridir. Yatırımcılar her ay maaşlarının bir kısmını bu ürünleri satın almak için ayırabilir.

Bir yatırımcı, yatırımlarını kendisi seçerek çeşitlendirme yapmayı tercih ediyorsa, hisse senedi, tahvil ve kripto gibi farklı birçok yatırım ürünü seçeneği arasından tercih yapabilir. Kapsamlı bir araştırma yapmak ve her bir yatırımın risklerini ve potansiyel getirilerini bilmek çok önemlidir. Morningstar, Bloomberg ve CoinMarketCap gibi araçlar iyi bir başlangıç noktasıdır.

Yatırım Portföyü Nasıl Takip Edilir ve Yeniden Dengelenir?

Kişisel bir yatırım portföyü oluşturmak tek bir adımdan oluşmaz. Düzenli takip ve ayarlama gerektiren, devam eden bir süreçtir. Yatırımcıların, varlık dağılımının istedikleri şekilde kalması için portföylerini belirli aralıklarla yeniden dengelemeleri gerekebilir. 

Yatırımcıların, yatırım hedeflerinin veya risk toleranslarının değişmesi durumunda da portföylerini ayarlamaları gerekebilir. Bir yatırımcının %60 hisse senedi, %30 tahvil ve %10 nakitten oluşan çeşitlendirilmiş bir portföyü olduğunu varsayalım. Yatırımcının maddi durumu daha iyi bir hale gelirse risk toleransı da yükselebilir ve daha fazla getiri elde etmek için yatırımlarında daha fazla risk almaya istekli olabilir. Yatırımcı, gerekli araştırmaları yaptıktan sonra portföyünü daha az nakit ve daha fazla bitcoin tutacak şekilde düzenleyebilir. Portföydeki bitcoin miktarı arttığında hem getiri potansiyeli yükselir hem de alınan risk artar.

Diğer yandan, bir portföy yeniden dengelenirken riskli varlıklardan daha muhafazakar seçeneklere de geçilebilir. Örneğin emekliliği yaklaşan bir yatırımcı, portföyündeki tahvilleri ve nakdi tutmaya devam ederken riskli yatırımlarından bazılarını elden çıkarabilir.

Bir portföyü risk toleransına göre ayarlamanın finansal hedeflerle ve yatırım stratejisiyle örtüşmesi ve dikkate değerlendirilmesi gereken kişisel bir karar olduğunu belirtmek de gerekir. Hedeflere yaklaştıkça bir portföyü düzenli olarak gözden geçirmek ve yeniden dengelemek de gerekir.

Son Söz

Kişisel bir yatırım portföyü oluşturmak zaman, sabır ve kişinin mevcut ve gelecekteki tahmini finansal durumunu dürüstçe değerlendirmesini gerektiren karmaşık bir süreçtir. Bir yatırım portföyü oluşturmak için herkese uygun tek bir yaklaşım yoktur. 

Yeni yatırımcılar, hangi varlığı tutmanın doğru olduğunu araştırırken risk toleranslarını her zaman dikkate almalı ve minimum riskle astronomik getiriler vaat eden yatırım veya portföyleri öven finans gurularından uzak durmalıdır. Bu süreç zaman alabilir, fakat sürecin sonunda yeni yatırımcıların portföylerini yönetme konusunda kendilerine güveni artabilir.

Ek Okumalar

Kripto Para Nedir?

Kişisel Finansal Hedefler Nasıl Belirlenir ve Bu Hedeflere Nasıl Ulaşılır? 

Kriptoya Yatırım Yaparken Kendi Araştırmanızı (DYOR) Neden ve Nasıl Yapmalısınız?

Risk Yönetimi İçin Beş Strateji

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Bu makale bir topluluk gönderisidir. Yazar, Web3 oyunları sosyal medya protokolü Gamic HQ'nun kurucu ortağı Chike Okonkwo'dur.

Bu makalede ifade edilen görüşler, katkıda bulunan kişiye/yazara aittir ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabilir.

Kısa Özet

Veri tokenleştirme, kredi kartı bilgileri gibi hassas verileri blockchain üzerinde ve orijinal verileri açığa çıkarmadan güvenli bir şekilde transfer edilebilen tokenlere dönüştürme işlemidir. 

Veri tokenleştirme, veri güvenliğini, gizliliğini ve düzenlemelere uyumu artırırken yetkisiz erişimi ve kötüye kullanımı önler.

Veri tokenleştirmenin avantaj ve dezavantajlarının yönetilebilmesi için değerlendirme ve uygulamaya koyma süreçlerinin dikkatle yürütülmesi gerekir.

Token Nedir? 

Tokenler, blockchain'lerde kayıt defteri girişleri olarak yer alan ve madencilik ile çıkarılmaları mümkün olmayan dijital birimlerdir. Tokenler farklı birçok biçimde olabilir ve çok sayıda kullanım alanına sahiptir. Örneğin, para birimleri olarak veya verileri kodlamak için kullanılabilirler. 

Tokenler genellikle Ethereum ve BNB Chain gibi blockchain'ler kullanılarak çıkarılır. Popüler token standartları arasında ERC-20, ERC-721, ERC-1155 ve BEP-20 yer alır. Tokenler, bir blockchain üzerinde çıkarılan ve transfer edilebilir değer birimleridir, fakat dayanak blockchain'in yerel birimleri olan bitcoin veya ether gibi kripto para coin'leri değildir. 

Bazı tokenler, gerçek dünya varlıklarının (RWA) tokenleştirilmesi olarak adlandırılan bir süreçte altın ve mülk gibi zincir dışı varlıklar karşılığında takas edilebilir. 

Veri Tokenleştirme Nedir?

Veri tokenleştirme, kredi kartı bilgileri veya sağlık verileri gibi hassas verileri orijinal verilerin kendisini açığa çıkarmadan blockchain üzerinde güvenli bir şekilde transfer edilebilen, saklanabilen ve işlenebilen tokenlere dönüştürme işlemidir.

Bu tokenler genellikle benzersiz ve değiştirilemez olmanın yanında veri güvenliğini, gizliliğini ve düzenlemelere uyumu artırmak için blockchain üzerinde doğrulanabilir. Örneğin bir kredi kartı numarası, gerçek kart numarasını açığa çıkarmadan ödeme doğrulaması için kullanılabilecek rastgele sayılardan oluşan bir dize şeklinde tokenleştirilebilir. 

Veri tokenleştirme, sosyal medya hesapları için de kullanılabilir. Kullanıcılar, bir sosyal medya platformundan diğerine sorunsuz bir şekilde geçerken bir yandan da kişisel verilerinin mülkiyetini korumak için çevrimiçi mevcudiyetlerini tokenleştirmeyi tercih edebilir.

Veri tokenleştirme kavramı bir süredir kullanılmaktadır. Ödeme bilgilerinin güvenliğini sağlamak için finans sektöründe yaygın olarak kullanılır, fakat başka birçok sektörde uygulanma potansiyeline de sahiptir. 

Tokenleştirmenin Şifrelemeden Farkı Nedir? 

Tokenleştirme ve şifreleme, veri koruma yöntemleridir. Fakat farklı şekillerde işler ve farklı amaçlara hizmet ederler.

Şifreleme, düz metin verilerini yalnızca gizli bir anahtarla çözülebilecek okunamaz bir biçime (şifreli metin) dönüştürme işlemidir. Verileri karıştıran matematiksel bir işlem kullanarak, anahtara sahip olmayan hiç kimsenin verileri okuyamamasını sağlar. Şifreleme; güvenli iletişim, veri depolama, kimlik doğrulama, dijital imzalar ve düzenlemelere uyum gibi çeşitli senaryolarda kullanılır.  

Diğer yandan tokenleştirme ise hassas verileri hassas olmayan, token adındaki eşsiz tanımlayıcılarla değiştirme sürecidir. Verileri korumak için gizli anahtarlar kullanılmaz. Örneğin, bir kredi kartı numarası orijinal numarayla hiçbir ilişkisi olmayan, fakat yine de işlemleri gerçekleştirmek için kullanılabilen bir token ile değiştirilebilir. 

Tokenleştirme genellikle ödeme işleme, sağlık hizmetleri ve kişisel kimlik bilgilerinin yönetimi gibi veri güvenliğinin ve düzenleme standartlarına uyumun önemli olduğu durumlarda kullanılır. 

Veri Tokenleştirme Süreci Nasıl İşler?

Bir kullanıcının bir sosyal medya platformundan diğerine geçmek istediğini varsayalım. Geleneksel Web 2.0 sosyal medya platformlarında, kullanıcının yeni bir hesap oluşturması ve tüm kişisel verilerini sıfırdan girmesi gerekir. Eski platformdaki gönderi geçmişinin ve bağlantıların yeni platforma taşınamaması da olasıdır. 

Kullanıcılar, veri tokenleştirme sayesinde kişisel verilerini otomatik olarak aktarmak için mevcut dijital kimliklerini yeni platforma bağlayabilir. Kullanıcı bunun için Metamask gibi bir dijital cüzdana sahip olmalıdır. Cüzdan adresi, kullanıcının kimliğini zincir üzerinde temsil edecektir. 

Kullanıcı daha sonra cüzdanı yeni sosyal medya platformuna bağlamalıdır. Kişisel geçmiş, bağlantılar ve varlıklar yeni platformda otomatik olarak senkronize edilir, çünkü Metamask kullanıcının dijital kimliğini ve blockchain üzerindeki verilerini içerir.

Bu da kullanıcının önceki platformda edindiği tokenlerin, NFT'lerin ve geçmiş işlemlerinin kaybedilmeyeceği anlamına gelir. Kullanıcı bu sayede hangi platforma geçeceği üzerinde tam kontrole sahip olur ve kendini belirli bir platformla sınırlı hissetmez.

Veri Tokenleştirmenin Avantajları

Daha yüksek veri güvenliği 

Veri tokenleştirme, veri güvenliğini artırır. Veri tokenleştirme, hassas verileri tokenlerle değiştirerek veri ihlali, kimlik hırsızlığı, dolandırıcılık ve diğer siber saldırı risklerini azaltır. Tokenler güvenli bir eşleme sistemiyle orijinal verilere bağlanır, böylece tokenler çalınsa veya sızdırılsa bile orijinal veriler korunmaya devam eder.

Düzenlemelere uyum

Birçok sektör katı veri koruma düzenlemelerine tabidir. Tokenleştirme, hassas bilgileri güvence altına alarak ve düzenlemelere uymama olasılığını azaltabilecek bir çözüm sunarak kuruluşların bu şartları yerine getirmesini sağlayabilir. Tokenleştirilmiş veriler hassas olmayan veriler olarak kabul edildiği için güvenlik denetimlerinin karmaşıklığının azalmasını ve veri yönetiminin daha basit bir hale gelmesini de sağlayabilir. 

Güvenli veri paylaşımı

Tokenleştirme, hassas bilgileri açığa çıkarmadan yalnızca tokenlere erişim sağlayarak departmanlar, satıcılar ve iş ortakları arasında güvenli veri paylaşımını mümkün kılabilir. Tokenleştirme, kuruluşların artan ihtiyaçlarını karşılamak için verimli bir şekilde ölçeklendirilmenin yanında veri güvenliği önlemleri almanın maliyetini de düşürebilir. 

Veri Tokenleştirmenin Sınırlamaları 

Veri kalitesi 

Tokenleştirme sürecinde bazı bilgiler kaybolabildiği veya bozulabildiği için verilerin kalitesi ve doğruluğu etkilenebilir. Örneğin, bir kullanıcının konumunun tokene dönüştürülmesi, bu kişinin konuma bağlı olarak ilgili içerikleri görüntüleme şeklini olumsuz etkileyebilir.

Veri birlikte çalışabilirliği

Verilerin tokenleştirilmesi, verileri kullanan veya işleyen farklı sistemlerin birlikte çalışmasını zorlaştırabilir. Örneğin bir kullanıcının e-posta adresini tokenleştirmek, kullanıcının diğer platform veya hizmetlerden bildirim almasını engelleyebilir. Bir kullanıcının telefon numarasını tokenleştirmek ise kullanılan platformlara bağlı olarak çağrı veya kısa mesaj almayı ve göndermeyi engelleyebilir.

Veri yönetişimi

Verilerin tokenleştirilmesi, verilerin sahibinin kim olduğu, kontrolün kimde olduğu, verilerin nasıl kullanıldığı ve paylaşıldığı konusunda yasal ve etik soruları gündeme getirebilir. Örneğin bir kullanıcının kişisel verilerinin tokenleştirilmesi, verilerinin toplanmasına ve kullanılmasına ilişkin açık rızanın kişi tarafından nasıl ifade edildiğini değiştirebilir. Bir kullanıcının sosyal medya gönderilerini tokenleştirmek, bu kişinin ifade özgürlüğünü veya fikri mülkiyet haklarını ihlal edebilir.

Veri kurtarma

Tokenleştirme sisteminin başarısız olması halinde verilerin kurtarılması daha karmaşık bir hal alabilir. Kuruluşlar, hem tokenleştirilmiş verileri hem de token kasasında depolanan orijinal hassas verileri kurtarmalıdır ve bu da karmaşık bir süreç olabilir.  

Veri Tokenleştirme Kullanım Alanı: Sosyal Medya ve NFT'ler

Merkezi sosyal medya platformları, hedefli reklamlar oluşturmak, içerik önermek ve kullanıcı deneyimini kişiselleştirmek için her gün büyük miktarda kullanıcı verisi toplar. Genellikle bu bilgiler, kullanıcıların izni olmadan satılabilen veya saldırıya uğrayabilen ve ele geçirilebilen merkezi veritabanlarında depolanır. 

Kullanıcılar, veri tokenleştirme ile sosyal medya verilerini token haline getirebilir ve isterlerse bu tokenleri reklamcılara veya araştırmacılara satabilir. Kullanıcılar, içeriklerini kimlerin görebileceğini veya paylaşabileceğini kontrol edebilir. Profilleri ve içerikleri için özel kurallar da oluşturabilirler.

Örneğin, yalnızca doğrulanmış kullanıcıların içeriklerini görüntülemesine izin verebilir veya kendileriyle etkileşim kurmak isteyenlerin minimum bir token bakiyesine sahip olmasını şart koşabilirler. Bu da kullanıcılara sosyal grafikleri, içerikleri, bahşiş ve abonelikler gibi para kazanma kanalları üzerinde tam kontrol sunar.

Son Söz

Veri tokenleştirme sağlık, finans, medya ve sosyal ağlar da dahil olmak üzere birçok sektörde halihazırda benimsenmiş durumdadır. Veri güvenliğine ve düzenlemelere uyuma yönelik artan ihtiyaçla birlikte veri tokenleştirme de muhtemelen gelişmeye devam edecektir. 

Bu yaklaşımı etkin bir şekilde uygulamak, değerlendirme ve uygulamaya koyma süreçlerinin dikkatle yapılmasını gerektirir. Veri tokenleştirme hem kullanıcıların haklarına ve beklentilerine saygı duyan açık ve sorumluluk sahibi bir şekilde yapılmalı hem de ilgili tüm yasa ve yönetmeliklere uygun olmalıdır. 

Ek Okumalar: 

Web3; Spor, Müzik ve Modada Nasıl Çığır Açıyor?

Token Standardı Nedir?

ERC-20 Tokenlarına Giriş

Yapay Zeka NFT Sanat Ekosistemini Nasıl Etkileyecek?


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Bu makale bir topluluk gönderisidir. Yazar, İngiltere'de bir kripto avukatı olan Richard Marshall'dır.

Bu makaledeki görüşler, katkıda bulunan kişiye/yazara aittir ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabilir.

Kısa Özet

Kripto varlıklarının merkeziyetsiz olması, vefat eden bir kişinin kriptolarının devri konusunda bazı zorluklara neden olur.

Birikimlerinizi sevdiklerinize bırakmak için vefat sonrası kriptolarınızın nasıl bulunacağı, tespit edileceği ve bu kriptolara nasıl erişileceğini dikkatle düşünmeniz gerekir.

Kurtarma cümlelerinin yazılmasından şifrelenmiş özel anahtarlara ve acil durum düğmesine kadar pek çok çözüm vardır.

Siz Vefat Edince Kriptolarınıza Ne Olur?

Kripto paraların kullanımı yaygınlaştıkça, vefat eden bir kişinin kripto varlıklarına ne olacağı sorusu da önem kazanmaktadır. 

Miras planlaması, geleneksel varlıklarınızın istekleriniz doğrultusunda dağıtılmasını sağlayan yaygın bir uygulamadır. Fakat mirasta kripto varlıkların da olması, dikkate alınması gereken benzersiz zorluklar yaratır. 

Kripto varlıklarının tutulabileceği çok sayıda yazılım, donanım ve borsa olması nedeniyle kripto varlıkları bulmak ve tespit etmek biri vefat ettiğinde üstesinden gelinmesi gereken ilk engeldir. 

Özel anahtar, kurtarma cümlesi veya pin numarası ile ilgili bilgilere ulaşılamadığı için cüzdan ve hesaplara erişilemiyorsa, bu varlıkları bulmaya ve onlara erişmeye yönelik tüm çabalar boşa gidebilir. Bu da bitcoin, ether veya diğer altcoin'ler gibi kriptolarınızın sonsuza kadar kaybolabileceği anlamına gelir.  

Bir kripto sahibi olarak bu olasılığa karşı nasıl plan yapabileceğinizi veya bir varis olarak merhumun varlıklarına nasıl ulaşabileceğinizi makalemizden öğrenebilirsiniz.

Vefat Ettikten Sonra Kriptolarınızın Birine Aktarılmasını Nasıl Sağlayabilirsiniz?

Vefat ettikten sonra kriptolarınızın birine aktarılmasını istiyorsanız, önceden plan yapmanız gerekir. Bunu yapmak için birçok seçenek vardır, fakat en yaygın çözümler şunlardır: 

Fiziksel, düşük teknolojili çözümler

Kağıt ve kalem 

En basit seçenek olarak, özel anahtarlarınızı ve kurtarma cümlelerinizi yazabilir ve hayatınızı kaybetmenizin ardından varlıklarınıza nasıl erişileceğine ilişkin talimatlarla birlikte güvenli bir şekilde bir kasada saklayabilirsiniz. Bu yaklaşım basit olsa da siz yaşarken veya hayatınızı kaybettikten sonra bilgilerin çalınması, kaybolması veya zarar görmesi riskini de beraberinde getirir. 

Bu bilgiler, daha fazla güvenlik için sigorta koruması sunan güvenli bir banka kasasında tutulabilir ve varisleriniz veya vasiyetinizi yerine getirecek kişi ölümünüzden sonra belirli bir süreci izleyerek bu bilgilere erişebilir.

USB veya sabit disk 

Bir alternatif ise özel anahtarları ve kurtarma cümlelerini bir USB'ye veya harici sabit diske kaydetmek ve bu bilgilerin yanlış kişilerin eline geçmesini engellemek için şifre koymak olabilir. Burada en önemli risk, USB veya sabit diskin hasarlı veya bozuk olması nedeniyle bilgilerin erişilemez bir hale gelmesidir. Bu yöntemi tercih ederseniz, birden fazla yedek kullanmanız tavsiye edilir. 

Dosyalar şifre ile korunuyorsa bile bu şifreyi bir yere kaydetmeniz gerekir. Şifre yazılarak güvenli bir yerde tutulabilir veya bir çevrimiçi şifre yöneticisine kaydedilebilir. 

Bu seçenekler, hırsızlık ve saldırı gibi riskler içerir. Bu nedenle, kripto sahipleri varislerinin varlıklara ulaşmak için bu araçları nasıl kullanacağını bildiğinden emin olmalıdır.

İleri düzey çözümler

Şifreli e-posta

Özel anahtarlar ve kurtarma cümleleri, vefat durumunda fonlara nasıl erişileceğine ilişkin talimatlarla birlikte şifrelenmiş bir e-posta ile güvenilir bir alıcıya gönderilebilir. Bu yöntem, e-postanın gönderildiği güvenilir kişinin bu talimatları takip etmesini, fakat aynı zamanda da hayatta olduğunuz süre boyunca şifrelenmiş e-postanın güvenliğini tehlikeye atmamasını gerektirir. 

Erişim için şifre girilmesini gerektiren bir üçüncü taraf barındırma sitesi kullanılarak da şifrelenmiş e-postaya erişilebilir. Fakat üçüncü taraf barındırma sitesi kapanırsa, bu bilgiler kaybolabilir.

Acil durum düğmesi

Hayatta olduğunuzu doğrulamamanız halinde özel anahtarlarınızı belirli bir alıcı ile paylaşan bir acil durum düğmesi de oluşturabilirsiniz. 

Bu doğrulama, bir e-postaya erişmek veya kısa bir görevi yerine getirmek kadar basit olabilir ve haftalık, aylık veya diğer bir zaman aralığıyla yapılacak şekilde ayarlanabilir. Hayatta olduğunuzu belirli bir süre boyunca doğrulamazsanız, acil durum düğmesi etkinleşecek ve özel anahtar bilgileri belirlediğiniz alıcıyla otomatik olarak paylaşılacaktır.

Bu yöntemde dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta vardır. Hastalık veya internet bağlantısının olmaması gibi ölüm dışındaki sorunlar nedeniyle hayatta olduğunuzu doğrulayamamanız da mümkün olabilir. Başka bir konu ise kripto erişim bilgilerinizi alması için birini belirlemeniz, varlıklarınızın bu kişiye geçmesi niyetinde olduğunuz anlamına gelmeyebilir veya bulunduğunuz yargı alanındaki kanunlar bu tür bir varlık aktarımına izin vermeyebilir. 

Vefat sonrası planınıza bir acil düğmesi eklemeye karar verirseniz, varlıkların varislerinize aktarılmasını garanti altına almak için bu yöntemi güvenli bir şekilde nasıl uygulayabileceğiniz konusunda bir uzmana danışmanız faydalı olacaktır.

Veri emanet hizmetleri aracılığıyla sosyal kurtarma

Varlıkların sahibinin hayatını kaybetmesi durumunda bir araya gelmek ve merhumun erişim bilgilerini yeniden oluşturmak üzere birden fazla vasinin belirlendiği, veri emanet hizmetleri aracılığıyla sosyal kurtarma yöntemini kullanabilirsiniz. 

Emanet hizmeti sağlayıcısı, genellikle ölümün gerekli belgelerle doğrulanmasını talep eder. Bu hizmetlerden bazıları geleneksel web sitelerinde yer alırken bazıları ise zincir üstü çalışarak ek bir güvenlik katmanı sunar. 

Bu tür hizmetleri kullanırken en iyi vasileri seçmek ve uygun şartlar belirlemek gerekir. Hesap sahibinin ölümünün doğrulanmasını gerektirmeden vasilerin çoğunluğu tarafından özel anahtarın yeniden oluşturulmasına izin veren emanet hizmetlerine de dikkatle yaklaşmak gerekir. 

Vasi olarak atananların yalnızca erişim bilgilerini mi alacağı yoksa kripto varlıkları üzerinde hak sahibi de mi olacağının da açıkça belirtilmesi gerekir. 

Ethereum'daki Akıllı Sözleşme Cüzdanları ve Veraset Cüzdanları

Ethereum'un akıllı sözleşme cüzdanları, birden fazla imza sahibi olmasına imkan tanır ve sosyal kurtarma için iyi bir seçenektir. Sizin ve varislerinizin cüzdan sahipleri olarak belirlendiği bir veraset çoklu imza cüzdanı oluşturabilirsiniz. Bu yöntemde, hayatta olduğunuz süre boyunca da tüm işlemlerin, ilgili tarafların çoğunluğu tarafından doğrulanması gerekir. 

Vefat halinde, diğer imza sahipleri ve merhumun bir veya daha fazla kişisel temsilcisi tarafından cüzdana erişilebilir. Böylece erişim, merhumdan belirlenmiş varislere sorunsuz bir şekilde aktarılır. 

Kriptoların cüzdana aktarılmasına ve hayatta olduğunuz süre boyunca güvenle emanette tutulabileceği fiziksel bir kasaya koyulmasına imkan tanımak için başka veraset cüzdanı türleri de kullanılabilir. Hayatta olduğunuz süre boyunca hiçbir üçüncü taraf kriptolara erişemez. Vefat durumunda, kişisel temsilciler ölüm belgesini ve merhumun varlıklarına erişmeye yetkili olduklarını gösteren bir mahkeme emri sunarak cüzdana erişebilir. Bu tür emanete dayalı fiziksel kasalar genellikle sigortayla korunur. 

Kripto Varlıklar Vasiyetnameye Nasıl Dahil Edilir? 

Bir kişiyi kriptolarınıza erişmesi için belirlemekle, kişinin bu varlıklarda hak sahibi olmasını istemeniz arasında bir fark vardır. Kripto varlıklara yönelik tüm planlamaların, geleneksel miras planlamasına dahil edilmesi gerekir. 

Her bir yargı alanındaki yasalar, vefat durumunda varlıkların kimlere nasıl aktarılacağını belirler ve varlıklar genelde bir vasiyetname yoluyla aktarılır. Dünya genelinde yargı alanlarının birçoğunun dijital vasiyetnameleri tanımadığı ve hâlâ ıslak imzalı kağıt vasiyetnameleri kullandığı göz önüne alındığında, kripto varlıklarınızla ilgili tüm isteklerinizin yasal olarak tanınmasını sağlamanız şarttır. 

Bunun için vasiyetnamenizde özel anahtarların vefat halinde alıcıya nasıl aktarılacağını belirlemenin yanı sıra anahtarların aktarılacağı bu vasi veya vekilden farklı olması halinde kimin varis olduğunu da netleştirmeniz gerekir. 

Borsada Tutulan Kripto Varlıklara Vefattan Sonra Ne Olur?

Merkezi kripto borsaları, hesap sahibinin vefatından sonra kripto varlıkların bulunması ve bunlara erişilmesi konusunda genellikle yardım sunar.

Merhumun akıllı telefonunda veya dizüstü bilgisayarında borsanın uygulaması varsa ve uygulama açıldığında otomatik olarak oturum açacak şekilde ayarlandıysa, kişinin sahip olduğu varlıklar kolayca belirlenebilir.

Fakat merhumun mirasıyla ilgilenen kişiler, vefat sonrası bu tür hesaplara erişme konusunda dikkatli olmalıdır. Örneğin bu, İngiltere'de 1990 Tarihli Bilgisayar Kötüye Kullanım Yasası kapsamında cezai bir suç olabilir. Tüm borsaların şifreleri açıklamaya ve üçüncü taraflara erişim izni vermeye yönelik kendi kuralları vardır ve bunlar Hizmet Koşullarında belirtilmiştir.

Farkında olmadan yasaları çiğnemekten kaçınmak için vasiyeti yerine getirecek kişi borsalarla iletişime geçerek hesap sahibinin hayatını kaybettiği bilgisini paylaşmalı ve ilgili tüm bilgi ve belgeleri sunmalıdır. Bunu yapmanın doğru yolu genellikle borsanın Hizmet Koşullarında belirtilir. Bu adım genellikle bir ölüm belgesi gibi bir ölüm ispatını ve vefat eden hesap sahibinin kripto varlıklarıyla ilgilenme yetkisine sahip olduğunuzu kanıtlamanızı gerektirir. Örneğin, vasiyeti yerine getirecek kişi vasiyetnamenin veya mahkeme emrinin bir kopyasını sunabilir. 

Bir Varis Özel Anahtarlara Nasıl Erişebilir?

Kripto paranızı donanım cüzdanları veya kağıt cüzdanlar gibi kendi kontrolünüzdeki cüzdanlarda tutuyorsanız, hayatınızı kaybetmenizin ardından birkaç güvenilir kişinin özel anahtarlarınıza erişmesine imkan tanıyacak bir plan yapmanız gerekir.

Çoğu zaman, vefat eden kişi önceden bir plan yapmamış olsa bile bu varlıkları kurtarmanın bazı yolları vardır. Özel anahtarların yer aldığı dosyalar kişinin cihazlarından birine kaydedilmiş olabilir veya kurtarma cümlelerinin yazılı olduğu kağıtlar kişinin defterinde veya kasasında bulunabilir. Fakat merhum özel anahtarlarını korumak için şifreleme veya parola gibi ek önlemler aldıysa, özel anahtarlara ulaşmak çok daha zor bir hale gelir. Bu, vefat eden kişinin dijital varlıklarının sonsuza kadar kaybolabileceği anlamına da gelebilir.

Vefat Halinde Madencilik veya DAO Rolleri Devredilebilir mi? 

Oyna-kazan oyunlarının hesap sahibinin hayatını kaybetmesinden sonra da oynanmaya devam edilip edilemeyeceği ve edilecekse oyunun kim tarafından oynanacağı konusunda sorular vardır. NFT'lerin veya NFT olarak çıkarılmamış eserlerin isim ücretlerinden kimin yararlanacağı ve merhumun madencilikte, kripto airdrop'larında veya DAO'larda hak sahibi olması durumunda ne olacağı da tartışma konusudur. 

Bunların tamamı bir vasiyetnamede veya bir istek mektubunda açıklığa kavuşturulabilir, fakat tüm olası sorunlar ve isteklerin yerine getirilip getirilemeyeceği detaylıca düşünülmelidir. 

Son Söz 

Vefat etmeniz durumunda kripto varlıklarınızın bulunmasına, tespit edilmesine ve bu varlıklara erişilmesine imkan tanıyan bir plana sahip olmanız çok önemlidir. Vasiyetname oluşturma sürecine kripto varlık planlarını da dahil etmek en doğrusudur. Vasiyetnamenin yasal olarak tanındığından ve kripto varlıklar kısmının yerel yargı alanının şartlarına uygun olduğundan emin olmalısınız. 

Bu olmadan, varisleriniz karmaşık yasal süreçlerle kripto varlıkları için savaşmak zorunda kalabilir veya kripto varlıklarınız sonsuza kadar kaybolabilir.

Ek okumalar:

Kripto Cüzdanı Nedir?

Kripto Paralarınızı Nasıl Güvende Tutabilirsiniz?

Sözlük: Özel Anahtar

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Sabit coin, itibari para ya da kıymetli metal gibi başka bir varlığa endeksli bir kripto varlıktır. 

Sabit coin'ler, kullanıcıların kripto piyasalarında yaygın olan oynaklık risklerinden kaçınabilmeleri için nispeten istikrarlı bir fiyata sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.

Üç tür sabit coin vardır: itibari para destekli, kripto destekli ve algoritmik.

Düzenleyici kurumlar, kullanım kolaylığı ve yüksek piyasa değeri nedeniyle sabit coinleri daha yakından incelemeye başlamıştır.

Giriş

Kripto paraların hepsinde oynaklık görülmez. Aslında sabit coin'ler, sabit bir fiyatı korumak üzere özel olarak tasarlanmıştır. Coin ve tokenlerin bir gecede büyük düşüşler yaşayabildiği bir sektörde, hem blockchain'in avantajlarına sahip hem de daha istikrarlı bir emtianın değerini takip eden para birimlerine yönelik çok büyük bir talep vardır. Alım satım ya da yatırım yaparken sabit coinleri kullanmaya başlamadıysanız, artıları ve eksileriyle bu coinler hakkında daha fazla bilgi edinmeniz faydanıza olacaktır.

Kripto parada sabit coin nedir?

Sabit coinler, itibari paraların ya da diğer varlıkların değerini takip eden dijital varlıklardır. Örneğin, değeri dolar, euro, yen hatta altın ya da petrole endeksli tokenler satın alabilirsiniz. Bir sabit coin, coin sahibinin kârını almasına veya zararını sınırlamasına ve eşler arası blockchain ağlarında istikrarlı bir fiyat üzerinden değer transfer etmesine imkan tanır.

Bitcoin (BTC), Ether (ETH) ve diğer altcoin'ler, bugüne kadar hep fiyat dalgalanmaları yaşamıştır. Bu dalgalanmalar spekülasyon yapmak için pek çok fırsat yaratsa da bazı dezavantajları da vardır. Oynaklık, günlük ödemeler için kripto paraları kullanmayı zorlaştırır. Örneğin, satıcılar kahve için bir gün 5 USD'lik BTC alırken ertesi gün BTC'lerinin değerinin %50 düştüğünü görebilir. Bu da işleri planlamayı ve kripto ödemelerini kabul eden bir işletmeyi idare etmeyi zorlaştırır.

Geçmişte, kripto yatırımcıları ve alım satım yapanlar için kârlarını almanın ve oynaklıktan kaçınmanın tek yolu kriptolarını itibari paraya dönüştürmek olmuştur. Ancak sabit coin'lerin kullanıma sunulması bu sorunlara basit bir çözüm getirmiştir. Günümüzde, TrueUSD (TUSD) gibi sabit coin'leri kullanarak kriptoya girmeniz veya oynaklıktan kaçınmak amacıyla kriptodan çıkmanız son derece kolaydır.

Sabit coinler nasıl hizmet görür?

Başka bir emtianın fiyatını veya değerini takip eden bir coin yaratmak bir endeksleme mekanizması gerektirir. Bunu yapmanın farklı yolları vardır, fakat çoğu zaman teminat işlevi gören başka bir varlık kullanılır. Bazı yöntemler diğerlerine kıyasla daha başarılı olsa da garantili parite diye bir şey yine de mümkün değildir.

İtibari para destekli sabit coinler

İtibari para destekli bir sabit coin, rezervlerinde USD ya da GBP gibi bir itibari para tutar. Örneğin her bir TUSD, teminat olarak tutulan 1 USD ile desteklenir. Kullanıcılar, parite üzerinden sabit coin'lerle itibari paralar arasında geçiş yapabilir.

Kripto destekli sabit coinler

Kripto destekli sabit coin'ler de itibari para destekli sabit coin'lere benzer bir şekilde hizmet görür. Fakat rezerv olarak dolar veya başka bir para birimi kullanmak yerine teminat olarak kripto para kullanılır. Kripto piyasası son derece oynak olduğu için kripto destekli sabit coin'ler fiyat dalgalanmalarına karşı önlem olarak genellikle rezervlerinde aşırı teminatlandırma yapar.

Kripto destekli sabit coin'ler, coin çıkarma ve yakma süreçlerini yönetmek için akıllı sözleşmeleri kullanır. Bu da kullanıcıların sözleşmeleri bağımsız olarak denetleyebilmesine imkan tanıyarak süreci daha güvenilir bir hale getirir. Bununla birlikte, kripto destekli bazı sabit coin'ler topluluğun projedeki değişiklikler için oy kullanabildiği Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO) tarafından idare edilir. Bu durumda, ya sürece dahil olabilir ya da en iyi kararları alacağı konusunda DAO'ya güvenmeyi tercih edebilirsiniz.

Bir örnek üzerinden ilerleyelim. USD'ye endeksli DAI'den 100 adet çıkarmak için 1,5 kat teminat olarak 150 USD değerinde kripto sunmanız gerekir. DAI'lerinizi aldıktan sonra coin'lerinizi istediğiniz şekilde kullanabilirsiniz. DAI'leri transfer edebilir, tutabilir veya yatırımlarınızda kullanabilirsiniz. Teminatınızı geri almak isterseniz, 100 DAI'yi geri ödemeniz gerekir. Fakat teminatınız belirli bir teminat oranının ya da kredi değerinin altına düşerse likide edilir.

Sabit coin 1 USD'nin altına düştüğünde, coin sahiplerinin teminatlarını geri almak üzere sabit coin'lerini iade etmeleri için çeşitli teşvikler yaratılır. Bu da coin'in arzını düşürerek fiyatın tekrar 1 USD'ye yükselmesine yol açar. Sabit coin 1 USD'den yüksek olduğunda ise kullanıcılar token çıkarmaya teşvik edilir, böylece arz artar ve fiyat düşer. DAI örneklerden yalnızca bir tanesidir, fakat kripto para destekli tüm sabit coin'ler fiyat istikrarını korumak için oyun teorisi ve zincir üstü algoritmaların bir karışımını kullanır.

Algoritmik sabit coinler

Algoritmik sabit coin'ler, rezerv ihtiyacını ortadan kaldırarak farklı bir yaklaşım benimser. Çıkarılan tokenlerin arzı, algoritmalar ve akıllı sözleşmeler tarafından idare edilir. Algoritmik model, kripto veya itibari para destekli sabit coin'lere kıyasla çok daha az kullanılır ve bu modelin başarıyla idare edilmesi daha zordur.

Algoritmik bir sabit coin sistemi, esasen fiyatın takip edilen itibari paranın altına düşmesi durumunda token arzını azaltır. Bunu yapmak için kilitli staking, yakımlar ya da geri alımlar kullanılabilir. Fiyat itibari paranın değerinin üzerine çıkarsa da sabit coinin değerini düşürmek için dolaşıma yeni tokenler sokulur.

Sabit coinlerin avantajları nelerdir?

Sabit coin'ler; yatırımcılar, alım satım yapanlar ve kripto para kullanıcıları için çok yönlü ve güçlü araçlardır. Güçlü olmalarını sağlayan başlıca özellikleri şunlardır: 

1. Sabit coin'ler günlük ödemeler için kullanılabilir. İşletmeler ve bireyler istikrara önem verir. Oynaklıkları nedeniyle, kripto paraların günlük ödemelerde kullanımı yaygınlaşmamıştır. Büyük sabit coin'lerin paritelerini korumada bugüne kadarki başarısı, bu coin'leri günlük kullanım için uygun hale getirir.

2. Sabit coin'ler, blockchain tabanlı olmanın avantajlarına sahiptir. Bir sabit coin'i, saniyeler içinde ücretsiz olarak oluşturulabilecek olan uyumlu bir kripto cüzdanına sahip, dünyanın herhangi bir yerindeki bir kişiye gönderebilirsiniz. Çift harcama ve sahte işlemlerle karşılaşmak neredeyse imkansızdır. Bu özellikler, sabit coin'leri çok yönlü bir hale getirir.

3. Sabit coin'ler, yatırımcılar ve alım satım yapanlar tarafından portföylerini riskten korumak için kullanılabilir. Portföyün belirli bir yüzdesini sabit coin'lere tahsis etmek, toplam riski azaltmanın etkili bir yoludur. Genel anlamda portföyünüz piyasa fiyatındaki dalgalanmalara karşı daha dirençli bir hale gelir ve iyi bir fırsatın ortaya çıkması ihtimaline karşı elinizde hazır fon bulunur. Piyasa düşüşte olduğunda, kriptolarınızı sabit coin'lere dönüştürebilir ve ileride daha düşük bir fiyattan bu kriptoları tekrar satın alabilirsiniz (yani açığa satış yapabilirsiniz). Sabit coin'ler, paranızı zincir dışına taşımak zorunda kalmadan rahatça pozisyonlardan çıkmanıza veya pozisyonlara girmenize imkan tanır.

Sabit coinlerin dezavantajları nelerdir?

Sabit coinler, geniş çaplı kripto para benimsenmesini destekleme potansiyellerine rağmen bazı dezavantajlara da sahiptir: 

1. Bir sabit coin'in paritesini koruyacağı garanti değildir. Bazı büyük projeler bugüne kadar bunu başarmış olsa da başarısız olan pek çok proje de vardır. Bir sabit coin paritesini korumakta sürekli zorlanıyorsa, değerini önemli ölçüde kaybedebilir.

2. Şeffaflık olmaması. Sabit coin'lerin hepsi denetimlerinin tamamını herkese açık olarak yayınlamaz ve çoğu yalnızca standart onayları paylaşır. Bu denetimler, özel muhasebeciler tarafından sabit coin çıkaranlar adına yapılır.

3. İtibari para destekli sabit coin'ler, genellikle diğer kripto paralardan daha merkezidir. Teminat merkezi bir kuruluş tarafından tutulur ve bu kuruluş harici finansal düzenlemelere de tabi olabilir. Bu da teminatı elinde tutan kuruluşa coin üzerinde önemli ölçüde kontrol tanır. Coin'i çıkarana, iddia ettiği rezervlere sahip olduğu konusunda güvenmeniz de gerekir. 

4. Kriptoyla teminatlandırılmış ve teminatlandırılmamış coinlerin işlevlerini yerine getirmeleri büyük oranda topluluklarına bağlıdır. Kripto projelerinde açık yönetişim mekanizmalarına sıkça rastlanır. Diğer bir deyişle, kullanıcılar projelerin gelişiminde ve yürütülmesinde söz sahibidir. Dolayısıyla, ya sürece dahil olmanız ya da projeyi başarılı bir şekilde yürütecekleri konusunda geliştiricilere ve topluluğa güvenmeniz gerekir.

Sabit Coin Örnekleri

Kripto destekli sabit coin: MakerDAO (DAI)

DAI, Ethereum üzerinde USD'yi takip eden en ünlü kripto destekli sabit coin'lerden biridir. Coin, MKR yönetişim tokenlerini tutan MakerDAO topluluğu tarafından idare edilir. MKR tokenlerinizi kullanarak projeye yönelik değişiklikler için teklifler oluşturabilir ve bu tekliflere oy verebilirsiniz. DAI, kriptonun oynaklığıyla başa çıkmak için aşırı teminatlandırma yapar ve kullanıcılar teminatlarını yöneten Teminatlandırılmış Borç Pozisyonlarına (CDP) girer. Bu sürecin tamamı akıllı sözleşmeler tarafından yürütülür.

İtibari para destekli sabit coin: TrueUSD (TUSD)

TUSD, bağımsız olarak doğrulanabilir, dolara endeksli bir sabit coin'dir. Zincir dışında tutulan USD rezervlerinin zincir üstünde anında doğrulanmasıyla token çıkarma sürecini programlı bir şekilde kontrol eden ilk sabit coin'dir. TUSD'nin rezervleri, Chainlink Rezerv İspatı kullanılarak takip edilir. Bu sayede, coin sahipleri TUSD'lerinin rezervlerde tutulan USD'lerle desteklendiğini kendi başlarına doğrulayabilir.

Sabit coinler düzenlemeye tabi midir?

Sabit coin'ler, itibari para ve kriptoyu benzersiz bir şekilde birleştirmeleriyle dünya genelinde düzenleyici kurumların ilgisini çekmiştir. Fiyatlarını istikrarlı tutmak üzere tasarlanmış olmalarından dolayı spekülasyon dışındaki amaçlar için kullanışlıdırlar. Ayrıca düşük bir maliyetle yüksek hızda uluslararası işlemlere de imkan tanıyabilirler. Bazı ülkeler, kendi sabit coin'lerini yaratma çalışmaları bile yapmaktadır. Sabit coin bir tür kripto para olduğundan, yerel yargı alanınızda muhtemelen kriptoyla aynı düzenlemelere tabi olacaktır. İtibari para rezervleriyle sabit coin çıkarmak için düzenleyici kurumlardan onay alınması da gerekebilir.

Son Söz

Bugünlerde, bir noktada sabit coin tutmamış olan bir yatırımcı veya kullanıcı bulmak oldukça zordur. Sabit coin'ler, yatırımcıların yeni piyasa fırsatlarından hızla faydalanabilmesi için genellikle kripto borsalarında tutulur. Bu coin'ler, itibari paraya dönmek zorunda kalmadan pozisyonlardan çıkmak veya pozisyonlara girmek için de çok kullanışlıdır. Sabit coin'ler, alım satım ve yatırımın yanı sıra ödemeler ve uluslararası transferler yapmak için de kullanılabilir.

Kriptonun ayrılmaz parçaları arasında yer almalarına ve yeni bir finansal sistemin yaratılmasına imkan tanımış olmalarına rağmen içerdikleri riskler de göz ardı edilmemelidir. Bugüne kadar karşımıza paritesini kaybeden, eksik rezervlere sahip ve davalık olan sabit coin projeleri de çıkmıştır. Dolayısıyla, sabit coin'ler çok yönlü araçlar olsalar da kripto para oldukları ve kripto ile benzer riskler taşıdıkları unutulmamalıdır. Portföyünüzü çeşitlendirerek riskleri azaltabilirsiniz, fakat alım satım veya yatırım yapmadan önce mutlaka kendi araştırmanızı yapmalı ve kaybetmeyi göze alabileceğinizden daha yüksek bir tutarda yatırım yapmamalısınız.

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

NFT'ler, sanal konser biletleri veya nadir sanat eserleri gibi belirli ögelerin mülkiyetini temsil eden benzersiz dijital varlıklardır.

NFT'ler blockchain üzerinde tutulur. Bu da kolayca düzenlenemeyecekleri, kopyalanamayacakları ve çoğaltılamayacakları anlamına gelir. Mülkiyetin, herkes tarafından merkeziyetsiz bir veritabanında doğrulanabilir bir ispatı olarak hizmet görebilirler.

NFT'ler içerik üreticiler için yeni para kazanma fırsatları sunarak yaratıcılığa dayalı sektörlerin büyümesini destekler ve inovasyonu teşvik eder.

"Benzersiz" Ne Anlama Gelir?

"Benzersiz" terimi, bir ögenin yerine başka bir ögenin kullanılamayacağını ifade eder. Benzersiz bir öge, aynı değerdeki başka bir ögeyle doğrudan takas edilemez, çünkü her ikisi de farklı özelliklere sahiptir. Bu da değerlerini benzersiz olmalarından ve alıcıların öznel değerlendirmelerinden alan benzersiz ögelerin standart bir ölçekte alınıp satılamayacağı anlamına gelir.

Para birimleri gibi birbiriyle değiştirilebilir varlıklar, tüm birimler birbirine denk olduğu için kolayca takas edilebilir. Buna karşılık benzersiz varlıklar ise farklı ve eşsizdir. Bu da tam anlamıyla benzersiz bir varlığa sahip olmak isteyen koleksiyonerlerin ilgisini çekebilir.

Benzersiz Token (NFT) nedir?

NFT, bir blockchain üzerinde yer alan bir tokendir ve bir dijital varlığı temsil etmek için kullanılabilir. NFT'lerin benzersizliği onları sanat eseri, video oyunu ögesi, koleksiyon kartı, sanal gayrimenkul ve diğer dijital ürünler gibi türünün tek örneği ögelerin mülkiyetini temsil eden dijital varlıklar haline getirir.

NFT'ler, son yıllarda içerik üreticilerin dijital eserlerinden para kazanmalarının ve koleksiyonerlerin benzersiz dijital varlıkları edinmelerinin bir yolu olarak popülerlik kazanmıştır.

NFT'ler nasıl işlev görür?

NFT'ler, işlemleri ve mülkiyet bilgilerini içeren merkeziyetsiz bir kayıt bir defteri olan blockchain teknolojisini temel alır. Blockchain'in şeffaf ve değişmez olması, bir NFT'nin mülkiyet geçmişinin net bir şekilde takip edilebilmesine imkan tanır. Böylece, zaman içinde el değiştirse bile NFT'nin orijinalliği ve meşruluğu doğrulanabilir.

NFT'lerin kullandığı bir diğer teknoloji ise temelde kendi kendini yürüten programlar olan akıllı sözleşmelerdir. Akıllı sözleşmeler, ilgili koşulları otomatikleştirerek ve uygulayarak NFT'lerin aracılar olmadan oluşturulmasına, yönetilmesine ve transfer edilmesine imkan tanır.

NFT'lerin önemli bir özelliği, token standartlarına tabi olmalarıdır. Bu standartlar NFT'lerin oluşturulması, yönetilmesi ve transfer edilmesine yönelik kural ve işlevleri belirleyerek farklı platformlarda birlikte çalışabilirlik ve tutarlılık sağlar. Örneğin, NFT'ler için en yaygın kullanılan token standartları Ethereum'da ERC-721 ve BNB Chain'de ise BEP-721'dir.

NFT oluşturma sürecine genellikle NFT çıkarma adı verilir. Bu süreçte dijital dosyalar, bir blockchain üzerinde akıllı sözleşmeler kullanılarak dijital varlıklara dönüştürülür. Bir NFT satın aldığınızda, aslında bu dijital varlığa ait benzersiz tanımlayıcının (token kimliği) mülkiyetini almış olursunuz. Bunun sonucunda da kod sahibi bu varlığı kullanma, görüntüleme ve varlıkla etkileşime girme haklarını tamamen kendi elinde tutar.

NFT'ler ne için kullanılabilir?

NFT'ler, dijital dünyada mülkiyet ve değer kavramını yeniden tanımlamaya başlayarak tüketiciler ve içerik üreticiler için yeni fırsatlar yaratmıştır. NFT'lerin yaygın uygulamaları arasında şunlar yer alır:

NFT sanatı

NFT sanatı, sanatçılara çalışmaları üzerinden para kazanmanın yeni bir yolunu sunar. İçerik üreticiler, sanatlarını tokenleştirdiklerinde tüm parçaların orijinalliğini ve nadirliğini koruyarak benzersiz dijital kopyalar satabilir. NFT sanatı, koleksiyonerlerin eserlerini sanal galerilerde sergilemesine, takas etmesine ve hatta başkalarına borç vermesine de imkan tanır.

NFT oyunları

NFT oyunları, NFT'leri oyun içi öge ve karakterler gibi dijital koleksiyonluk ürünler olarak entegre eder. NFT'ler, oyuncuların alıp satabileceği sanal gayrimenkulleri de temsil edebilir. Bu da oyuncuların oyun içi başarıları ve varlıklarından para kazanabilecekleri ve ikincil bir pazar yaratabilecekleri bir oyun ekosistemi oluşturma potansiyeline sahiptir.

NFT staking

NFT staking, kullanıcıların NFT'lerini teminat olarak stake ederek ödüller kazanmasına imkan tanır. Belirli merkeziyetsiz finans (DeFi) platformları bu hizmeti sunarak NFT sahiplerinin NFT'lerinin mülkiyetini korurken bir yandan da getiri elde etmelerine olanak sağlar.

NFT biletleri

NFT'ler, bilet yönetimi için de kullanışlı olabilir. Örneğin, etkinlik organizatörleri NFT'leri mülkiyetin ve katılımın kesin bir ispatını sunan biletler olarak düzenleyebilir. Buna ek olarak, NFT biletleri üçüncü taraflar olmadan transfer edilebilir ve ikinci elde satılabilir. NFT biletleri VIP alanlarına erişim, özel ürünler veya özel dijital içerikler gibi özel avantajlar da sunabilir.

Popüler NFT Örnekleri

Cryptopunks

CryptoPunks, en eski ve en ikonik NFT projelerinden biridir. 2017 yılında kullanıma sunulmuştur ve benzersiz, algoritma ile oluşturulmuş 8 bitlik 10.000 piksel sanat karakterinden oluşmaktadır. Her CryptoPunk karakteri farklı özelliklere ve görünümlere sahiptir. Bu da onları koleksiyonerler için cazip kılar.

Ünlülerin bu karakterleri sosyal medyada avatar olarak kullandığını görmüş olabilirsiniz. Projenin başarısı, yeni bir dijital sanat ve koleksiyonluk ürün çağına zemin hazırlamıştır.

Bored Ape Yacht Club

The Bored Ape Yacht Club (BAYC), her biri farklı özelliklere sahip, benzersiz, elle çizilmiş 10.000 karikatür maymun karakterinden oluşan bir koleksiyondur. Bu dijital sanat eserleri koleksiyonluk ürünlerdir ve sahiplerine özel etkinliklere ve sanal alanlara erişim sağlarlar. Dolayısıyla, bu NFT'ler deneysel ürünler ile dijital sanat arasındaki ayrımı zorlaştırmaktadır.

Decentraland

Decentraland, Ethereum blockchain'i üzerinde inşa edilmiş bir sanal gerçeklik (VR) platformudur. Kullanıcıların sanal arazileri ve çeşitli oyun içi ögeleri alıp satmasına imkan tanıyan, NFT'lere yönelik merkeziyetsiz bir pazar yeri içerir. Decentraland, sanal gayrimenkul ve meta evrenin ön cephesinde yer almaktadır.

NFT'ler Hakkındaki Yaygın Yanlış Kanılar

NFT'ler tamamen güvenlidir

Yukarıda belirttiğimiz gibi NFT'ler üzerinde yer aldıkları blockchain'in güvenlik özelliklerini miras alır. Fakat yine de sahtecilik ve dolandırıcılık riski söz konusudur. Oltalama girişimleri ve akıllı sözleşmenin güvenlik açıklarından faydalanan hacker'lar bu risklere örnek olarak verilebilir. NFT'lerin sahte olması ve telif hakkıyla korunan materyallerin izinsiz çoğaltılması olasılığı da vardır. 

Dikkate alınması gereken bir diğer konu ise NFT'lerin uzun vadedeki değeridir. Bazı NFT'ler astronomik fiyatlara ulaşmış olsa da piyasa oynak ve spekülatif olabilir. Tüm yatırımlarda olduğu gibi, burada da uzun vadede istikrar sağlanacağı garanti edilemez.

Ayrıca bir NFT'nin güvenliği, üzerinde çıkarıldığı blockchain'den de etkilenebilir. Bazı blockchain'ler diğerlerinden daha gelişmiş ekosistemlere ve daha güçlü güvenliğe sahip olabileceği için NFT'lerin güvenliği farklılık gösterebilir.

NFT'ler ve kripto paralar aynıdır

Hem NFT'ler hem de kripto paralar blockchain teknolojisini kullanan dijital varlıklar olsalar da farklı amaç ve özelliklere sahiptirler. Kripto paralar genellikle işlemlere imkan tanımak için tasarlanmıştır. Ayrıca birbiriyle değiştirilebilme imkanına da sahiptirler, yani aynı para biriminin her birimi bir diğerinin yerine kullanılabilir. Örneğin, bir bitcoin'i başka bir bitcoin ile hiçbir değer farkı olmadan takas edebilirsiniz.

Diğer yandan, NFT'ler ise eşsiz dijital varlıklardır. Bu tokenler benzersizdir, yani her bir NFT kendine has özelliklere sahiptir ve başka bir NFT ile bire bir olarak doğrudan takas edilemez. Kısacası, NFT'lerin değeri eşsizlik ve nadirliklerinden gelir.

Son Söz

NFT'ler, temsil ettikleri ögelerin orijinalliğini doğrulayan ve mülkiyetini tesis eden benzersiz, blockchain tabanlı dijital varlıklardır. Farklı uygulamalarda popülerlik kazanarak içerik üreticilere çalışmalarından para kazanmanın yeni yollarını, koleksiyonerlere ise benzersiz varlıklara sahip olma ve bunları sergileme fırsatını sunmuşlardır.

Bununla birlikte, NFT'ler dolandırıcılık ve piyasa oynaklığı gibi potansiyel riskler de içerir. NFT'ler, kripto paralarla bazı benzerliklere sahip olsalar da eşsiz dijital fırsatlar sunmalarına imkan tanıyan bir şekilde benzersiz oldukları için kripto paralardan farklıdırlar.

Ek Okumalar

NFT Sanatçısı Beeple Kimdir ve Neden Ünlüdür?

Dinamik NFT Nedir ve Zaman İçinde Nasıl Değişir?

NFT'ler Hakkında Bilmeniz Gereken 7 Şey

Token Standardı Nedir?


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Kripto balinaları, büyük miktarda kripto paraya sahip olan ve alım satımlarıyla piyasayı etkileyebilen kişi veya kuruluşlardır. 

Balinaları tespit etmek için blockchain gezginleri ile büyük işlemleri incelemenin yanında yeni gelişmeleri öğrenmek için sosyal medya platformlarını ve balinaların faaliyetlerinden bahseden sosyal medya hesaplarını da takip edebilirsiniz.

Balinaların faaliyetleri yararlı içgörüler sunabilse de alım satım kararları vermek için bu tarz faaliyetleri temel almak riskli olabilir.

Giriş

Kripto balinaları, büyük miktarlarda kripto paraya sahip olan ve birikimlerini erken dönem yatırım ya da madencilik yoluyla veya diğer yollarla edinmiş kişi veya kuruluşlardır. Balinalar büyük miktarlarda varlık alıp satarak piyasayı etkileme gücüne sahiptir ve bu da fiyat dalgalanmalarına neden olur.

Kripto dünyasında balinalar genellikle yüksek seviyede oynaklıkla ilişkilendirilir. Alım satım ve yatırım yapanlar, değerli içgörüler edinmek ve bilinçli yatırım kararları vermek için balinaları yakından izler. Buna "balina izleme" adı verilir.

Kripto Para Sahibi Bir Kişiyi "Balina" Yapan Nedir?

Balinalar büyük miktarda kripto paraya sahip kişi veya kuruluşlar olsalar da birinin balina olarak kabul edilmesi için elinde ne kadar kripto bulunması gerektiğine dair net bir rakam yoktur. Bu terim görecelidir ve ilgili kripto paraya bağlıdır.

Bir kripto sahibi, belirli bir kripto paranın toplam arzının önemli bir yüzdesini elinde tutuyorsa ve alım satım yaparak fiyat hareketlerini etkileyebiliyorsa balina addedilebilir. 

Bunu bir çerçeveye koyacak olursak, piyasa değeri 100 milyon USD olan bir varlığın 1 milyon USD'lik kısmına sahip biri balina addedilirken piyasa değeri 30 milyar USD olan bir varlığın 1 milyon USD'lik kısmına sahip bir kişi ise balina addedilmeyebilir. Her ikisinin de 1 milyon USD değerinde kripto varlığı olsa da ilkinin piyasa üzerindeki etkisi daha yüksek olacaktır.

Bir Kripto Balinası Nasıl Tespit Edilir?

Blockchain teknolojisinin şeffaflığı, değişmezliği ve açıklığı sayesinde, eylem halindeki balinaları tespit etmenin birçok yolu vardır. Yine de bunu başarmak her zaman kolay olmayabilir. Balinalar, kimliklerini ve sahip oldukları varlıkların miktarını gizlemek amacıyla fonları gizlice hareket ettirmek için genellikle yenilikçi taktikler kullanır. Bununla birlikte, potansiyel kripto balinalarını ve faaliyetlerini belirlemenizi sağlayabilecek bazı göstergeler vardır.

Alım satım kalıplarını analiz etmek, balina faaliyetlerini belirlemek için iyi bir başlangıç noktasıdır. Balinaların, ani fiyat yükseliş veya düşüşlerine neden olabilecek büyük alım satımlar yaparak piyasayı etkilediği bilinmektedir. Olağan dışı kalıplara bakarak potansiyel balina faaliyetlerini belirleyebilirsiniz.

Ayrıca, Etherscan veya Blockchain.com gibi blockchain gezginlerini kullanarak büyük işlemleri de inceleyebilirsiniz. Büyük miktarda kripto paranın taşındığını gördüğünüzde, bu bir balinanın aktif olduğuna yönelik bir işaret olabilir.

Balina faaliyetlerini belirlemenin bir başka yolu da sosyal medya platformlarına, özellikle de Twitter'a dikkat etmektir. Balinalar kripto paralar, piyasa trendleri ve yatırım stratejileri hakkındaki görüşlerini genellikle sosyal medyada paylaşır. Bu hesaplardan gelen gönderilere veya yorumlara bakarak balinaların hareketleri hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Birikimlerini sosyal medyada sık sık dile getirenlerin dışında, bazı balinalar ise birikimlerinin dikkat çekmemesi için takma adla hareket edebilir veya varlıklarını birden fazla cüzdana bölebilir.

Balina İzleme: Kripto Yatırımcıları Balina Hareketlerini Takip Etmeli midir?

Kripto balinalarını takip etmek yatırımcılar için avantajlı olabilir. Başlıca avantajlardan biri, piyasa duyarlılığı hakkında fikir edinmektir. Balinalar büyük alım satımlar yaptıkları için, hareketleri yatırımcıların belirli bir varlık hakkındaki görüşlerini önemli ölçüde etkileyebilir.

Balinalar belirli bir varlıktaki birikimlerinin büyük bir bölümünü satmaya başlarsa yatırımcıların güveni sarsılabilir. Bu da varlığın fiyatı üzerinde aşağı yönlü daha büyük bir baskı yaratabilir. Bunun aksine, balinalar bir varlığın fiyatını yükselterek yatırımcıların duyarlılığını daha fazla yükseliş bekleme yönüne de çekebilir. Balinaların alım satım faaliyetlerinden başkalarından daha önce haberdar olmak sizi bir adım öne geçirebilir.

Balina faaliyetleri, piyasa duyarlılığı ve potansiyel kâr fırsatları hakkında içgörüler sunmanın yanı sıra piyasanın harekete geçmesine neden olabilecek halka açık olmayan bilgilere de işaret edebilir. Balinaların davranışlarını gözlemlemek, bu gelişmeler hakkında erkenden bilgi sahibi olmaya imkan tanıyarak yatırımcıların bilinçli kararlar vermesini sağlayabilir. 

Örneğin bir balina, bir DeFi projesi ile büyük bir tüketici markası arasında yakında gerçekleşecek bir ortaklık hakkında halka açık olmayan bilgilere sahip olabilir. Balina, bu bilgiler ışığında yüksek miktarda token alabilir ve bu varlığın fiyatının yükselmesine neden olabilir. Bu işlemi fark eden yatırımcılar, bunun gerçekten potansiyel bir iş ortaklığının bir işareti mi olduğunu yoksa balinanın işlemi başka nedenlerden dolayı mı yaptığını tahmin etmeye çalışabilir.

Fakat bu riskli bir yaklaşım olduğundan, yatırımcılar alım satım kararları alırken yalnızca balinaların hareketlerinin temel alınmaması gerektiğini unutmamalıdır. Balinalar, yalnızca kendi çıkarlarını düşünerek piyasaları manipüle edebilir ve ederler de. Fiyatları yükseltmek için çok sayıda token satın alabilir ve diğerleri taktiklerini anlamadan önce tokenleri satabilirler. 

Balina izlemenin bir başka olumsuz yönü ise küçük yatırımcıları dezavantajlı kılan bilgi asimetrisidir. Balinalar genellikle küçük yatırımcıların sahip olmadığı özel bilgilere erişebilir ve yatırımcılar, yükselt ve elden çıkar (pump and dump) düzenlerinin kurbanı olmamak için kapsamlı bir temel araştırma yapmalıdır.

Diğer tüm yatırımcılar gibi balinaların da mantıklı analizlere dayanmayan duygusal kararlar verebileceğini unutmamak gerekir. Dolayısıyla da yeterli araştırma yapmadan balinaları takip etmek kötü yatırım kararlarına yol açabilir.

Son Söz

Balina izlemek, içgörüler sunabilir ve bilinçli yatırım kararları almanızı sağlayabilir. Ayrıca olası fiyat hareketleri konusunda sizi uyarabilir veya özel bilgileri keşfetmenize yol açabilir.

Bununla birlikte, balina izleme token ve projelerle ilgili detaylı araştırmaların yerini almamalıdır. Kripto para alım satımı yapmak isteyen yatırımcılar, yalnızca balinaların faaliyetlerine dayalı yatırım kararları almaktan kaçınmalıdır. Token ekonomisi ve likidite gibi kriptonun temellerine odaklanmak, kripto birikimleriniz için akıllıca kararlar vermenizin anahtarıdır.

Ek Okumalar

Yeni Başlayanlar için Kapsamlı Kripto Para Alım Satım Rehberi

Kripto Korku ve Açgözlülük Endeksi Nedir?

Kripto Piyasa Duyarlılığı Nedir?

Piyasa Döngülerinin Psikolojisi

Risk Yönetimi İçin Beş Strateji


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Kripto para madenciliği, blockchain işlemlerini doğrular ve onaylar. Yeni kripto paralar da bu süreç ile oluşturulur.

Madenciler tarafından yapılan iş yoğun bir hesaplama kaynağı kullanımını gerektirse de bir blockchain ağını güvende tutan da budur.

Kripto Madenciliği Nedir?

Kripto madenciliği, İş İspatı (PoW) mutabakat mekanizmasına dayalı Bitcoin gibi kripto paraların güvenliğini ve merkeziyetsizliğini sağlar. Kullanıcı işlemlerinin doğrulanma ve blockchain'in herkese açık kayıt defterine eklenme sürecidir. Dolayısıyla madencilik, Bitcoin'in merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan faaliyet göstermesine imkan tanıyan çok önemli bir unsurdur.

Madencilik faaliyetleri, mevcut arza yeni coin'lerin eklenmesinden de sorumludur. Fakat kripto madenciliği, madencilik sürecini yöneten ve herhangi birinin keyfi olarak yeni coin'ler oluşturmasını engelleyen sabit kodlanmış bir dizi kural uyarınca yapılır. Bu kurallar, dayanak kripto para protokollerinde yerleşiktir ve binlerce düğümden oluşan ağın tamamı tarafından yürütülür.

Madenciler, yeni kripto para birimleri oluşturmak için hesaplama güçlerini kullanarak karmaşık kriptografik bulmacaları çözer. Bulmacayı çözen ilk madenci, blockchain'e yeni bir işlem bloku ekleme ve bunu ağa yayınlama hakkına sahiptir.

Kripto madenciliğinde süreç nasıl işler?

Yeni blockchain işlemleri bellek havuzu adı verilen bir havuza gönderilir. Bir madencinin görevi, beklemede olan bu işlemlerin geçerliliğini doğrulamak ve işlemleri bloklar halinde organize etmektir.

Bir bloku, diğer verilerin yanı sıra çeşitli işlemlerin kayıtlı olduğu bir blockchain kayıt defteri sayfası olarak düşünebilirsiniz. Bir madencilik düğümü onaylanmamış işlemleri bellek havuzundan almaktan ve bunları bir aday blokta bir araya getirmekten sorumludur.

Madenci daha sonra bu aday bloku geçerli, onaylanmış bir bloka dönüştürmeye çalışır. Bunu yapabilmek için çok fazla hesaplama kaynağı gerektiren karmaşık bir matematik problemini çözmesi gerekir. Madenci, başarıyla oluşturduğu her bir blok için işlem ücretlerinin yanı sıra, yeni çıkarılan kripto paralardan oluşan bir blok ödülü de kazanır. Sürecin nasıl işlediğini daha yakından inceleyelim:

1. Adım - İşlemlerin hash edilmesi

Blok madenciliğinin ilk adımı, beklemede olan işlemleri bellek havuzundan almak ve bunları teker teker bir hash fonksiyonundan geçirmektir. Bir veri parçasının hash fonksiyonundan geçirildiği her sefer, hash adı verilen, sabit boyutlu bir çıktı elde edilir.

Madencilik bağlamında her bir işlemin hash'i, tanımlayıcı işlevini gören, harf ve rakamlardan oluşan bir dizedir. İşlem hash'i, işlemde yer alan tüm bilgileri temsil eder.

Madenci, her bir işlemi teker teker hash etmenin ve listelemenin yanı sıra kendisine blok ödülünü gönderdiği özel bir işlem de ekler. Bu işleme coinbase işlemi adı verilir ve yeni coin'ler bu işlem sayesinde çıkarılır. Çoğu zaman, yeni bir bloka kaydedilen ilk işlem bu coinbase işlemidir. Bunun ardından da doğrulanmayı bekleyen tüm işlemler gelir.

2. Adım: Bir Merkle Ağacı oluşturma

Tüm işlemlerin hash edilmesinden sonra, bu hash'ler hash ağacı olarak da adlandırılan bir Merkle Ağacı şeklinde düzenlenir. Merkle ağacı, işlem hash'lerinin çiftler haline getirilmesi ve bu çiftlerin hash edilmesiyle oluşturulur.

Daha sonra bu yeni hash çıktıları tekrar çiftler haline getirilir ve bir kez daha hash edilir. Süreç, tek bir hash oluşturulana kadar devam eder. Bu son hash'e kök hash (ya da Merkle kökü) adı verilir ve kendisini oluşturmak için kullanılan daha önceki tüm hash'leri temsil eder.

3. Adım: Geçerli bir blok başlığı (blok hash'i) bulma

Blok hash'i, her bir blok için bir tanımlayıcı işlevini görür. Bu da tüm blokların benzersiz bir hash'e sahip olduğu anlamına gelir. Madenciler yeni bir blok oluştururken, yeni bir blok hash'i oluşturmak için bir önceki blokun hash'ini kendi aday blokunun kök hash'iyle birleştirir. Nonce adı verilen rastgele bir sayı da eklemeleri gerekir.

Yani bir madenci kendi aday blokunu doğrulamaya çalışırken kök hash'ini, bir önceki blokun hash'ini ve bir nonce'u bir araya getirmeli ve ardından bunların hepsini bir hash fonksiyonundan geçirmelidir. Amaç, geçerli bir hash bulana kadar bu süreci tekrarlamaktır.

Kök hash'i ve bir önceki blokun hash'i değiştirilemez. Dolayısıyla, madencilerin geçerli bir hash bulana kadar nonce değerini birkaç kez değiştirmesi gerekir. Çıktının (blok hash'inin) geçerli sayılabilmesi için protokol tarafından belirlenmiş belirli bir hedef değerin altında olması gerekir. Bitcoin madenciliğinde blok hash'i belirli sayıda sıfırla başlamalıdır ve buna madencilik zorluğu adı verilir.

4. Adım - Oluşturulan bloku yayınlama

Yukarıda bahsettiğimiz gibi madencilerin blok başlığını farklı nonce değerleriyle tekrar tekrar hash etmesi gerekir. Bu süreç, geçerli bir blok hash'i bulunana kadar devam eder. Geçerli hash'i bulan madenci bu bloku ağa yayınlar. Diğer tüm düğümler blokun ve hash'inin geçerli olup olmadığını kontrol eder ve geçerliyse yeni bloku kendi blockchain kopyasına ekler.

Bu noktada aday blok doğrulanmış bir blok haline gelir ve tüm madenciler bir sonraki blok üzerinde çalışmaya başlar. Geçerli bir blok hash'ini zamanında bulamayan tüm madenciler aday bloklarını bırakır ve madencilik yarışı baştan başlar.

Aynı anda iki blok kazılırsa ne olur?

Bazen iki madenci aynı anda geçerli bir blok yayınlar ve ağda rekabet halinde olan iki blok ortaya çıkar. Madenciler, kendilerine ulaşan ilk bloku esas alarak bir sonraki blok için çalışmaya başlar. Bu da ağın, geçici olarak blockchain'in iki farklı versiyonuna ayrılmasına neden olur.

Bu bloklar arasındaki rekabet, rakip iki bloktan birinin üzerine bir sonraki blok oluşturulana kadar devam eder. Yeni bir blok oluşturulduğunda, yeni oluşturulan bloktan önce gelen blok kazanan olarak kabul edilir. Kullanımından vazgeçilen bloka yetim blok veya bayat blok adı verilir. Bu bloku tercih etmiş tüm madencilerin kazanan blokun zinciri üzerinde çalışmaya geri dönmesi gerekir.

Madencilik Zorluğu Nedir?

Madencilik zorluğu, yeni blokların oluşturulma hızının sabit kalması ve yeni coin'lerin istikrarlı ve öngörülebilir bir hızla çıkarılması için protokol tarafından belirli aralıklarla düzenlenir. Zorluk, ağa tahsis edilen hesaplama gücü (hash oranı) miktarına göre ayarlanır.

Dolayısıyla, ağa yeni madenciler katıldığında ve rekabet arttığında hash etme zorluğu da artacak ve ortalama blok süresinin kısalması engellenecektir. Bunun aksine, madencilerin ağdan ayrılmaya karar vermesi durumunda hash etme zorluğu azalacak, böylece yeni bir blok oluşturmak kolaylaşacaktır. Bu ayarlamalar, ağın toplam hash gücünden bağımsız olarak blok süresini sabit tutar.

Kripto para madenciliği türleri

Kripto para madenciliğinin birkaç yolu vardır. Yeni donanımlar ve mutabakat algoritmaları ortaya çıktıkça ekipman ve süreçler de değişir. Madenciler, karmaşık kriptografik denklemleri çözmek için genellikle özel bilgisayar üniteleri kullanır. Kullanımı en yaygın madencilik yöntemlerinden bazılarını inceleyelim.

CPU madenciliği

Merkezi İşlem Birimi (CPU) madenciliğinde PoW modelinin gerektirdiği hash fonksiyonlarını gerçekleştirmek için bir bilgisayarın CPU'su kullanılır. Bitcoin'in ilk zamanlarında madencilik maliyeti ve giriş bariyeri düşüktü ve madencilik zorluğu standart bir CPU'nun üstesinden gelebileceği seviyedeydi. Bu da isteyen herkesin BTC'de ve diğer kripto paralarda madencilik yapmasına imkan tanımıştır.

Fakat daha fazla kişinin BTC madenciliği yapmaya başlamasıyla ağın hash oranı yükselmiş ve kârlı madencilik gitgide daha zor bir hale gelmiştir. Buna ek olarak, daha yüksek hesaplama gücüne sahip, madenciliğe özel donanımların ortaya çıkmasıyla CPU madenciliği en sonunda neredeyse imkansız bir hale gelmiştir. Günümüzde CPU madenciliği, tüm madencilerin özel donanımlar kullanması nedeniyle artık geçerli bir seçenek değildir.

GPU madenciliği

Grafik İşleme Birimleri (GPU), farklı birçok uygulamayı eş zamanlı olarak işlemek üzere tasarlanmıştır. Standart kullanım alanları video oyunları ve grafik oluşturma olsa da madencilik için de kullanılabilirler.

GPU'lar, popüler ASIC madencilik donanımlarına göre nispeten daha ucuz ve esnektir. GPU'lar bazı altcoin'lerin madenciliğini yapmak için kullanılabilseler de alınacak verim madencilik zorluğuna ve algoritmaya bağlıdır.

ASIC madenciliği

Uygulamaya Özel Entegre Devre (ASIC), yalnızca tek bir amaca hizmet etmek üzere tasarlanmıştır. Kriptoda ASIC, madencilik için tasarlanmış özel donanım anlamına gelir. ASIC madenciliği son derece verimli, fakat aynı zamanda pahalı da olmasıyla bilinir. ASIC madencileri, son teknoloji ürünü oldukları için bu donanımların fiyatı CPU ya da GPU'lardan çok daha yüksektir.

Buna ek olarak, ASIC teknolojisinin sürekli gelişim halinde olması da eski ASIC modellerini kârsız hale getirir. Dolayısıyla da donanımların sık sık yenilenmesi gerekir. Elektrik maliyetleri hariç tutulsa bile bu durum ASIC madenciliğini en pahalı madencilik yöntemlerinden biri haline getirir.

Madencilik havuzları

Başarılı ilk madenciye bir blok ödülü ödendiği için doğru hash'i bulma olasılığı son derece düşüktür. Madencilik gücünün küçük bir yüzdesini elinde tutan madencilerin kendi başlarına bir sonraki bloku bulma ihtimali çok düşüktür. Madencilik havuzları bu sorun için bir çözüm sunar.

Madencilik havuzları, blok ödüllerini kazanma ihtimallerini artırmak için kaynaklarını (hash güçlerini) bir araya getiren bir grup madenciden oluşur. Havuz başarıyla bir blok bulduğunda, havuzdaki madenciler katkıda bulundukları iş miktarı oranında ödülü bölüşür.

Madencilik havuzları bireysel madencilere donanım ve elektrik masrafı anlamında da fayda sağlayabilir, fakat bu havuzların madencilik dünyasındaki hakimiyeti ağda olası bir %51 saldırısına yönelik kaygılara neden olmuştur.

Bitcoin Madenciliği Nedir ve Madencilik Süreci Nasıl İşler?

Bitcoin, madenciliği yapılan kripto paralar arasında en popüler ve tanınmış olandır. Bitcoin madenciliği, İş İspatı (PoW) mutabakat mekanizmasına dayanır.

PoW, Satoshi Nakamoto tarafından yaratılmış olan orijinal blockchain mutabakat mekanizmasıdır ve 2008 yılında Bitcoin whitepaper'ı ile tanıtılmıştır. Kısaca açıklamak gerekirse PoW, bir blockchain ağının dağıtık tüm katılımcıları arasında üçüncü taraf aracılara ihtiyaç olmadan nasıl mutabakata varılacağını belirler. Bunu da kötü niyetli kişileri caydırmak için önemli miktarda işlemci gücü gerektirerek yapar.

Daha önce de bahsettiğimiz gibi bir PoW ağında işlemler, özel madencilik donanımlarını kullanarak karmaşık kriptografik bulmacaları çözmek için rekabet eden madenciler tarafından doğrulanır. Geçerli bir çözüm bulan ilk madenci, işlem blokunu blockchain'e yayınlayabilir ve blok ödülünü alır.

Bir blok ödülündeki kripto miktarı, blockchain'ler arasında farklılık gösterir. Örneğin, Bitcoin blockchain'inde madenciler Mart 2023 itibarıyla blok ödülü olarak 6,25 BTC alabilir. Bitcoin'in yarılanma mekanizması nedeniyle bir blok ödülündeki BTC miktarı her 210.000 blokta (yaklaşık her dört yılda) bir yarıya iner.

2023'te Kripto Madenciliği Kârlı mıdır?

Kripto para madenciliği yaparak para kazanmak mümkün olsa da dikkatli bir değerlendirme, risk yönetimi ve araştırma gerektirir. Madencilik; donanım maliyetleri, kripto para fiyatlarının dalgalanması ve kripto para protokol değişiklikleri gibi yatırımlar ve riskler de içerir. Madenciler, bu riskleri azaltmak için genellikle risk yönetimi uygular ve başlamadan önce madenciliğin potansiyel maliyet ve getirilerini değerlendirirler.

Kripto madenciliğinin kârlılığı birkaç etmene bağlıdır. Bunlardan biri de kripto para fiyatlarındaki değişimlerdir. Kripto para fiyatları yükseldiğinde, madencilik ödüllerinin itibari para değeri de artar. Bunun aksine, fiyatların düşmesiyle kârlılık da azalabilir.

Madencilik donanımlarının verimliliği de madenciliğin kârlılığını belirlemede çok önemli bir etmendir. Madencilik donanımları pahalı olabilir, bu nedenle madencilerin kazanabilecekleri potansiyel ödüllerle donanım maliyetini dengelemeleri gerekir. Dikkate alınması gereken bir diğer etmen de elektrik maliyetidir. Bu maliyet çok yüksekse kazançlardan daha ağır basabilir ve madenciliği kârsız bir hale getirebilir.

Buna ek olarak, hızla eskiyebilecekleri için madencilik donanımlarının nispeten daha sık yükseltilmesi gerekebilir. Yeni modeller eski modellerden daha iyi performans gösterecektir ve makinelerini yükseltmeye bütçeleri yetmeyen madenciler rekabet gücünü korumakta muhtemelen zorlanacaktır.

Son olarak da protokol seviyesinde değişiklikler yapılabilir. Örneğin, Bitcoin'in yarılanması blok madenciliği ödülünü yarıya indirdiği için madenciliğin kârlılığını etkileyebilir. Bunun yanında, Ethereum Eylül 2022'de PoW'dan Hisse İspatı (PoS) mutabakat mekanizmasına tamamen geçmiş ve madenciliği gereksiz bir hale getirmiştir.

Son Söz

Kripto para madenciliği, ağı güvenli tutmayı ve yeni coin'lerin istikrarlı bir şekilde çıkarılmasını sağladığı için Bitcoin ve diğer PoW blockchain'lerinin çok önemli bir unsurudur. Madencilik, madenciler için pasif gelir de sağlayabilir. Bu konuda daha fazla bilgiye adım adım talimatların yer aldığı Kripto Madenciliği Nasıl Yapılır? başlıklı makalemizden ulaşabilirsiniz.

Madenciliğin belirli avantaj ve dezavantajları vardır. En belirgin avantaj ise blok ödüllerinden gelir elde edebilmenizdir. Fakat elde edeceğiniz gelir, elektrik masrafı ve piyasa fiyatı gibi çeşitli etmenlerden etkilenebilir. Bu nedenle, kripto madenciliğine başlamadan önce kendi araştırmanızı (DYOR) yapmalı ve olası tüm riskleri değerlendirmelisiniz.

Ek Okumalar

İzin Gerektiren ve İzne Dayalı Olmayan Blockchainler

Kriptoda Staking Nedir?

NFT nedir?

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Bu makale bir topluluk gönderisidir. Yazar, sıfır bilgi ispatı teknolojisiyle desteklenen programlanabilir bir gizlilik Katman 1 protokolü olan Manta Network'ün kurucu ortağı Kenny Li'dir. 

Bu makaledeki görüşler, katkıda bulunan kişiye/yazara aittir ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabilir.

Kısa Özet

Sıfır bilgi Ethereum Sanal Makinesi (zkEVM), akıllı sözleşmeleri sıfır bilgi ispatı (ZKP) teknolojisi ile uyumlu bir şekilde yürütebilen bir Ethereum durum makinesidir. 

zkEVM'ler, Ethereum üzerindeki sıfır bilgi rollup'larının (zk-rollup) sunduğu imkanları artırarak merkeziyetsiz uygulamaları (DApp) destekleyebilecek bir hale getirir. 

zkEVM'ler, Ethereum ekosistemini geliştirmek amacıyla ZKP'leri kullanan hem mevcut hem de yeni Ethereum projelerini konuşlandırmayı kolaylaştırır.

Giriş 

Ethereum'un geliştiricileri, 2014 yılında ağı geliştirmeye başladıklarında ZKP teknolojisini kullanmayı düşünmemiştir. Fakat son yıllarda daha fazla ilgi çekmeye başlayan ZKP'nin blockchain dünyasında çok daha önemli bir rol oynaması beklenmektedir. Bu nedenle, ZKP teknolojisi ile Ethereum'un sanal makinesini birleştirmeye yönelik çalışmalar artmıştır. 

zkEVM'nin ne olduğunu anlamak için önce dayandığı iki temel kavrama kısaca değinelim: zk-rollup ve EVM. 

Zk-Rollup Nedir? 

Rollup, yürütülen çok sayıda işlemi ana zincirin dışında derleyen ve verileri tek bir işlem olarak ana ağa geri gönderen bir ölçeklendirme çözümüdür. Bu süreç, işlem oranını artırırken bir yandan da bu işlemleri yürütmenin maliyetini azaltır.

Ethereum'da bir rollup'ın içindeki işlemler sıkıştırılır ve tek bir işlemi doğrulama maliyeti karşılığında Ethereum ana ağına gönderilir. Ethereum ana ağı uzlaşmayı sağlar ve rollup'ta yer alan işlem verilerini doğrular.

Zk-rollup, bir bilgi parçasının geçerliliğinin, bilginin kendisi paylaşılmaksızın teyit edilmesine imkan tanıyan bir kriptografik teknoloji olan ZKP teknolojisini kullanan bir rollup türüdür. Zk-rollup'ların tüm işlem verilerini Ethereum ana ağına yayınlaması gerekmez. Yalnızca kullanıcı hesabı durumundaki değişiklikler gibi durum farklılıklarına ve geçerlilik ispatına ihtiyaçları vardır. Bu sayede de gas ücretleri düşer.

Zk-rollup'ların güvenliği, ispatı doğrulamak ve güvene dayalı olmama durumunu sağlamak için kriptografik araçların kullanıldığı ZKP kriptografisinden gelir. Bu da güvenliğini, kötü niyetli kişilerin potansiyel kayıplarla caydırıldığı ve meydan okuyanların teşviklerle motive edildiği ekonomik oyun teorisinden alan optimistik rollup'lar gibi diğer rollup'lardan farklıdır.

EVM Nedir?

EVM, Ethereum hesap sisteminin ve akıllı sözleşmelerin üzerinde çalıştığı bir durum makinesidir. Bir akıllı sözleşmenin yürütüldüğü her sefer EVM eski durumdan yeni duruma geçmesi için tetiklenir. Bir bloktan diğerine geçerken yeni ve geçerli durumları hesaplama kuralı EVM tarafından belirlenir.

Durum, Ethereum için önemli bir kavramdır. Ethereum'un güncel durumunu temsil eden ve herkesin güncel bloktan genesis blokuna kadar işlem bilgilerini izlemesine imkan tanıyan bir Merkle Patricia Trie veri yapısıdır.

Ethereum'un çalışmasında katılımcı olan tüm düğümlerin amacı sürekliliği ve mutabakatı sağlamaktır. Bu da tüm düğümlerin, güncel durumun tam olarak ne olduğunu görmelerini sağlar. EVM, bu tutarlılığın korunmasında çok önemli bir rol oynar.

ZkEVM Nasıl Çalışır? 

EVM, varsayılan olarak ZKP'leri desteklemez. zkEVM, Ethereum durumunun sürekliliğini sağlamanın yanında tüm bilgilerin doğru olduğuna dair bir ispat sunmayı da amaçlar. Bu sayede hem bu süreçlerin hesaplanmasında yer alan çeşitli etmenler doğrulanır hem de güvenlik ve gizlilik korunur. 

zkEVM bunu Ethereum ortamını zk-rollup'lar şeklinde çoğaltarak yapar. İlk durumu alır, tüm işlemleri hesaplar ve ardından yeni, güncellenmiş bir durumu ZKP ile birlikte çıktı olarak verir. Bu ispat, tüm işlemleri ayrı ayrı doğrulamak zorunda kalmadan hem ilk hem de yeni durumun çıktısının doğruluğunu kontrol eden bir doğrulayıcı akıllı sözleşmeye gönderilir. 

Geliştiriciler, zkEVM'lerin EVM'ye dayalı olması sayesinde Ethereum DApp'lerini ve akıllı sözleşmelerini ZKP geliştirme çalışması yapmak zorunda kalmadan zkEVM'lere kolayca bağlayabilir. Diğer bir deyişle zkEVM'ler, eskiden zkEVM'ler olmadan desteklenen token takasları ve ödemelerin yanı sıra akıllı sözleşmeleri de zk-rollup'ların yürütmesine imkan tanır.   

Geliştiriciler, EVM'nin uyumluluk özelliği sayesinde mevcut EVM araçlarını ve programlama dili Solidity'yi kullanarak yeni ürünler oluşturabilmenin yanında zkEVM'lerin sunduğu yüksek güvenlikten de faydalanabilir. Aynı avantajlar kullanıcılar için de geçerlidir. Aynı dApp'leri ve aşina oldukları araçları daha yüksek bir güvenlik ve gizlilikle kullanmaya devam edebilirler.

EVM Uyumluluğu ve EVM Denkliğinin Farkı 

Bir blockchain'den EVM uyumlu olarak bahsedilmesi, bu zincirin Solidity programlama dilinde yazılmış DApp'leri konuşlandırabilen bir ortam sunduğu anlamına gelir. Solidity, Ethereum ağında çalışan akıllı sözleşmeler geliştirmek için tasarlanmıştır. 

Aslına bakarsanız, Ethereum geliştiricileri mevcut DApp'lerin kodunu Ethereum'dan kopyalayıp yapıştırabilir ve minimum değişiklikle diğer EVM uyumlu zincirlerde konuşlandırabilir. Kullanıcılar için, EVM uyumlu herhangi bir zincir adresi kendi Ethereum adresleri ile aynıdır. 

Bu da adreslerin Metamask ve Trust Wallet gibi kullanımı yaygın cüzdanlarla uyumlu olduğu anlamına gelir. Günümüzde başlıca EVM uyumlu zincirler arasında BNB Chain, Avalanche C-Chain ve Polygon yer almaktadır. 

EVM uyumluluğu, EVM denkliği ile karıştırılmamalıdır. Denklik, DApp geliştiricilerin bakış açısına göre Katman 2 rollup'ların, Katman 1 Ethereum ile neredeyse bire bir aynı olduğu anlamına gelir. 

Bir işletim sistemi benzetmesi yapacak olursak, EVM denkliği bir kullanıcının hem eski bilgisayarının hem de yeni bilgisayarının Apple'ın işletim sisteminde çalışması durumunda dosya ve ayarlarını Apple Cloud aracılığıyla geri yüklemesine benzer.

Buna karşılık, EVM uyumluluğu ise yeni bilgisayarda Windows sistemine geçilmesi durumunda, tercih edilen ayarları ve eski dosyaları kurtarmak için orijinal dosyaların bulut depolamadan indirilmesi ve dönüştürülmesi gerektiği anlamına gelir. 

Farklı ZkEVM Tipleri 

ZKP'leri doğrudan EVM kullanarak oluşturmak ve doğrulamak son derece yavaştır, çünkü Ethereum en başta ZKP teknolojisini destekleyecek şekilde tasarlanmamıştır. Bazı durumlarda, bu süreç birkaç saat bile alabilir. Fakat EVM uyumluluğu ile ZKP verimliliği arasında bir denge kurmak şarttır.

Ethereum kurucusu Vitalik Buterin, zkEVM'leri aşağıdaki dört tip altında gruplandırmıştır. Blockchain çıkmazına benzer şekilde tiplerden her birinin ZKP performans verimliliği ve EVM uyumluluğu arasında farklı bir denge kurması gerekir.    

Tip 1: Mutabakat seviyesinde denklik: Ethereum'a tamamen denk bir zkEVM

Enshrined rollup olarak da adlandırılan bir Tip 1 zkEVM, mutabakat seviyesinde Ethereum'a denktir ve zkEVM zincir durumu ve işlemleri Ethereum'dakilerle aynıdır. Blokları ortaklaşa doğrulayabilir ve Ethereum yürütme istemcileriyle doğrudan kullanılabilirler.

Tip 1 zkEVM'ler, Ethereum'u daha ölçeklenebilir hale getirir ve doğrudan Ethereum ana ağına eklenebilir. Dezavantajı ise ZKP verimliliğinin son derece zayıf olması ve doğrulama için çok miktarda hesaplama gerektirmesidir. Çözüm, gelecekte zk-SNARK'lar için özel entegre devreler veya büyük ölçekli paralel doğrulayıcılar kullanmaktır.

Yüksek ZK verimliliğine sahip Tip 1 zkEVM'ler, zkEVM'nin en ideal şekli olacaktır. Günümüzde birçok proje, bu zkEVM tipini geliştirmekte veya araştırmaktadır.

Tip 2: Bayt kodu seviyesinde denklik: EVM'ye tamamen denk

Tip 2, EVM'ye tamamen denktir, fakat Ethereum'a denk değildir. Ethereum'dan veri yapıları (blok yapısı ve durum ağacı gibi) açısından farklıdır ve ZK dostu olmayan bazı yığın işlemlerini siler. 

Ethereum'un mevcut DApp'leri, hata ayıklama araçları ve geliştirici altyapısı ile tamamen uyumludur. Bayt kodu seviyesinde denklik, kanıtlayıcı sürelerini çok az da olsa kısaltabilir. Tip 2'nin en belirgin dezavantajları pahalı olması, ZK ile sinerjik olmaması ve verimliliğin düşük olmasıdır. 

Type 2,5: Tip 2'ye benzer, fakat gas ücretlerinde değişiklik yapılmıştır

Tip 2,5, Tip 2 ile aynı avantaj ve dezavantajlara sahiptir, fakat gas ücretleri biraz daha düşüktür.

Tip 3: Bayt kodu seviyesinde denklik: EVM ile neredeyse denk

Tip 2'ye dayalı olan Tip 3, ZK verimliliğini artırmak için uyumluluktan daha fazla ödün verir. Ön derlemeler gibi zkEVM'de uygulanması zor işlevleri siler. Bu nedenle, bu işlevi gerektiren DApp'lerde kullanılan bazı kodların yeniden yazılması gerekir.

Tip 4: Geliştirme dili seviyesinde denklik: EVM ile denk yüksek seviye dil

Tip 4 EVM'ler en yüksek ZK performansına sahiptir, fakat uyumluluğu nispeten ortalamanın altındadır.

Son Söz 

zkEVM uygulamasının başlıca amacı, ZKP hesaplama desteğini akıllı sözleşme yürütmelerini de kapsayacak şekilde genişletmek ve bu sayede DApp'leri EVM uyumlu tüm protokollere yaymaktır. Fakat ZKP'lerin uygulamaları bunlarla sınırlı değildir. 

ZKP teknolojisi, potansiyel olarak Web2 kullanım alanları ile uyumlu olabilir. Çeşitli Web2 kullanım alanlarını ZKP ile birleştirmek, Web3 uygulamalarını daha sorunsuz ve daha kullanıcı dostu bir hale getirebilir. Geleneksel internet tarayıcılarına halihazırda alışkın olan kullanıcıların Web3'e erişmesine imkan tanıyarak Web3'ün benimsenmesini de destekleyebilir.

Ek Okumalar

Sıfır Bilgi İspatı Nedir ve Blockchaini Nasıl Etkiler?

Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları

Sıfır Bilgi İspatı ile Kriptonun Şeffaflığını Artırma


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Sanat eserleri, koleksiyonluklar, oyun içi ögeler ve benzeri dijital varlıklar benzersiz tokenlere (NFT'ler) dönüştürülebilir.

NFT oluşturmak nispeten basit ve erişilebilir bir süreçtir. Blockchain teknolojisini ve kripto ekosistemini bilmek, NFT'lerdeki ücretleri ve fiyatlandırmaları kavramak için çok önemlidir.

NFT çıkarmak ve satmak için doğru blockchain'i ve pazar yerini seçmek büyük bir öneme sahiptir.

NFT nedir?

NFT'ler, dijital dünyada eşsiz nesnelerin mülkiyetini temsil edebilen dijital varlıklardır. Herkes tarafından doğrulanabilen merkeziyetsiz bir kayıt defterinde tutulurlar. Bu da düzenlenmeleri, kopyalanmaları veya çoğaltılmalarının kolayca yapılamayacağı anlamına gelir. 

NFT'ler içerik üreticiler için yeni para kazanma fırsatları sunar. Dolayısıyla, yaratıcılığa dayalı sektörlerin büyümesini destekler ve inovasyonu teşvik ederler.

En Yaygın NFT Kullanım Alanları

Gelişmekte bir teknoloji olan NFT'ler sürekli olarak araştırılmakta ve çeşitli sektörlere uygulanmaktadır. NFT'lerin başlıca kullanım alanlarından bazıları şunlardır:

Sanat

Görüntüler, etkileşimli parçalar, hatta yapay zeka kreasyonları da dahil olmak üzere dijital sanat, NFT şeklinde tokenleştirilebilir. Bu da sanatçıların dijital kreasyonlarını oluşturmasına, satmasına ve takip etmesine imkan tanır.

Videolar

Filmler, müzik videoları ve hatta canlı spor klipleri gibi video içerikleri NFT'lerle temsil edilebilir. Bunu yapmak, video üreticilerin küresel bir kitleye ulaşmasını ve çalışmalarından para kazanmasını sağlar.

Müzik

Benzer şekilde, müzisyenler ve ses içeriği üreticileri de çalışmalarını NFT olarak tokenleştirebilir. Artık üçüncü tarafları aradan çıkararak şarkılarını, albümlerini, hatta konser biletlerini doğrudan hayranlarına satmaları mümkündür. Dahası, sanatçılar bu ürünleri benzersiz veya sınırlı sayıda yapmaya karar verebilir.

Oyun NFT'leri ve koleksiyonluklar

NFT'ler koleksiyon kartları, sanal evcil hayvanlar veya oyun içi ögeler gibi dijital koleksiyonluklar biçiminde de olabilir. NFT'lerin ortaya çıkışından bu yana ilk kez, bu tokenlerin nadirlikleri kolayca doğrulanabilmekte ve tokenler fiziksel koleksiyonluklara benzer şekilde alınıp satılabilmektedir. Oyun NFT'lerinin bazı yaygın örnekleri arasında silah, zırh ve dış görünüm gibi oyun içi ögeler, oyun içi para birimleri ve karakterler yer alır.

Kimler NFT Oluşturabilir?

İnternet erişimi olan herkes, blockchain teknolojisinin açık, merkeziyetsiz ve erişilebilir olması sayesinde NFT oluşturabilir. Blockchain teknolojisinin erişilebilir ve demokratik olması sanatçıların, müzisyenlerin, oyun geliştiricilerinin ve aslında kelimenin tam anlamıyla herkesin NFT oluşturmasına ve bu tokenlerle denemeler yapmasına imkan tanımıştır. Fakat NFT oluşturmanın, blockchain'leri ve NFT çıkarma sürecini bir dereceye kadar bilmeyi gerektirdiğini de belirtmek gerekir.

NFT Nasıl Oluşturulur?

1. Adım: Bir blockchain seçin

NFT'nizi oluşturacağınız blockchain platformunu seçin. Bunun için Ethereum yaygın olarak kullanılsa da BNB Chain, Cardano, Solana ve EOS gibi başka birkaç seçenek daha vardır. Seçiminizi yapmadan önce her platformun özel şartlarını, ücretlerini ve uyumlu cüzdanlarını araştırarak işe başlayabilirsiniz.

Seçtiğiniz blockchain NFT'nizin kalıcı bir kaydını tutacaktır, bu nedenle kendiniz için en uygun platformu seçmeniz gerekir. NFT'niz çıkarıldıktan sonra blockchain seçiminizi değiştiremeyeceğinizi de lütfen dikkate alınız.

2. Adım: Bir dijital cüzdan kurun ve cüzdana kripto yatırın

NFT'lerinizi ve kripto paralarınızı yönetmek için, seçtiğiniz blockchain ile uyumlu bir kripto cüzdanı oluşturun. Özel anahtarınızı veya kurtarma cümlenizi güvenli bir şekilde sakladığınızdan emin olun. Bunları kaybetmeniz, cüzdan ve varlıklarınıza erişiminizi kaybetmenize neden olabilir.

NFT'nizi çıkarırken oluşacak gas ücretlerini ödemek için seçtiğiniz blockchain'in yerel kripto parasından da satın almanız gerekecektir. Cüzdanın işleyişine bağlı olarak bu kripto parayı bir kripto para borsasından veya cüzdanınız üzerinden satın alabilirsiniz.

3. Adım: Bir NFT platformu seçin

NFT'nizi oluşturmak için bir platform seçin ve bunun seçtiğiniz blockchain ve cüzdanla uyumlu olduğundan emin olun. Aslına bakarsanız, fazla uğraşmadan NFT oluşturmanıza imkan tanıyan NFT pazarlarının sayısı gitgide artmaktadır. Dahası, bunlardan bazıları NFT'leri çıkarmaktan listelemeye ve satmaya kadar her türlü olanağı ve hizmeti sağlayan NFT pazarlarıdır.

4. Adım: NFT'nizi oluşturun

NFT oluşturmaya yönelik seçenekler ve adımlar, seçtiğiniz NFT pazarına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, bir NFT oluşturmadan önce arayüze aşina olmanız faydalı olacaktır. Yine de bir NFT pazarında NFT oluşturmak için şu genel talimatları aklınızda tutmanız faydalı olabilir:

Cüzdanınızı bağlayın: Seçtiğiniz NFT pazarında dijital cüzdanınızı bağlama seçeneğini arayın.

"NFT oluştur" seçeneğini bulun: Pazar yerinde, NFT oluşturma sürecinde size yol gösterecek bir "Oluşturma" veya "Çıkarma" bölümü arayın. Bu bölüm genellikle medya dosyanızı yükleme, NFT'nin özelliklerini belirleme ve ek bilgiler sunma seçeneklerini içerir.

Medya dosyası oluşturma: Bir NFT oluşturmaya yönelik araçlar, oluşturmak istediğiniz dijital varlığın türüne göre değişebilir. Örneğin, dijital sanat yaratmak için görüntü, illüstrasyon veya animasyonlara yönelik özel yazılımlar aramalısınız.

Sanatçılar, üç boyutlu nesneleri oluşturmalarına ve işlemelerine, doku ve materyaller eklemelerine ve nihai modeli doğru formatta dışa aktarmalarına imkan tanıyan özel yazılımlar kullanabilir. Benzer şekilde, fotoğrafçılar da nihai görüntüyü güzelleştirmek için düzenleme yazılımlarını kullanabilir. Bunların dışında, yalnızca metin istemlerini kullanarak NFT sanatı oluşturma sürecinde yapay zekadan bile faydalanabilirsiniz.

Dijital sanat için JPG ve PNG, üç boyutlu sanat içinse GLB gibi doğru medya dosyalarını kullandığınızdan emin olun.

Medya dosyanızı yükleyin: Görüntü, ses veya video dosyasını ya da NFT olarak tokenleştirmek istediğiniz diğer bir medya türünü yükleyin.

Bilgileri girin: NFT'nize bir isim verin ve açıklama ekleyin. Özel içeriklere veya avantajlara (örneğin, öğretici videolar veya kapalı sohbet gruplarına davetler) erişim gibi ek ayrıcalıklar da ekleyebilirsiniz. Oluşturulacak NFT sayısını sınırlamak da popüler bir seçenektir, fakat bağlama göre uygun olabilir veya olmayabilir.

İlk NFT'nizi oluşturun: Gerekli tüm bilgileri girdikten ve blockchain seçiminiz de dahil olmak üzere ayarlara karar verdikten sonra "Oluştur" veya "Çıkar" tuşuna tıklayın. Platform talebinizi işleyecek ve NFT'niz oluşturulacaktır.

5. Adım: NFT'nizi satılması için listeleyin

NFT'niz oluşturulduktan sonra satış için otomatik olarak listelenmeyebilir. NFT'nizi satmak istiyorsanız, pazar yerinde listeleme seçeneğini bulup, talep ettiğiniz fiyatı ve diğer şartları belirleyin. Bu adım isteğe bağlıdır, fakat eserinizi daha iyi tanıtmanıza ve eserinizden para kazanmanıza imkan tanır.

Bir NFT Oluşturmanın Maliyeti Nedir?

Bir NFT oluşturmanın bazı masrafları vardır ve bunlar öncelikle NFT'nin üzerinde çıkarıldığı blockchain ağına aittir. Örneğin bir NFT çıkardığınızda, işleminizi işlemesi ve doğrulaması için blockchain ağına bir işlem ücreti ödemeniz gerekir. Ağın yerel kripto parası ile ödenen bu ücretler ağın tıkanıklık durumuna ve ağdaki talebe bağlı olarak değişebilir.

Benzer şekilde, bazı NFT pazar yerleri bir NFT oluşturmak için ücret talep eder. Bu ücret sabit bir tutar veya NFT'nin satış fiyatının belirli bir yüzdesi olabilir. NFT'nizi bir pazar yerinde satarsanız, platform ücreti veya komisyon da ödemeniz gerekebilir.

Son olarak da geleneksel sanat eserlerindeki depolama ücretlerine benzer şekilde NFT'lerde de dijital depolama için bir ücret ödemeniz gerekebilir. Bir NFT oluşturmayı planlarken, içeriğinizin merkezi veya merkeziyetsiz bir depolama hizmetinde barındırılması ve depolanmasının maliyetini de hesaba katmalısınız.

NFT'ler Nasıl Fiyatlandırılır?

Bir NFT'nin fiyatı nadirlik, kullanım alanı, içerik üreticinin itibarı, estetik özellikler, anlatı ve topluluk katılımı gibi etmenlere bağlıdır. NFT'niz için doğru fiyatı belirlemeye birkaç adımla başlayabilirsiniz. Öncelikle, tokenin sanal ekosistemlerdeki benzersizliğini ve işlevsel kullanımını değerlendirin.

İkinci olarak, NFT'nizi benzerleriyle karşılaştırın ve güncel piyasa trendlerini araştırın. Örneğin NFT'niz için makul bir başlangıç fiyatı belirlemek amacıyla benzer koleksiyonların NFT taban fiyatlarını kıstas alabilir, böylece NFT'nizin rekabetçi bir şekilde konumlandırıldığından emin olabilirsiniz.

Fakat bir NFT'yi fiyatlandırmanın hem bir sanat hem de bilim olduğunu unutmayın. Bu nedenle, topluluktan gelen geri bildirimlere ve piyasa koşullarına göre fiyatları revize etmeye açık olmalısınız. Diğer NFT oluşturucularına danışarak da değerli bilgiler edinebilirsiniz. Kriptoda topluluğun önemli bir yeri vardır, bu nedenle yardım etmeye istekli kişiler bulmanız zor olmayacaktır.

Telif Hakkı ve NFT İçeriğinin Çalınması

Telif hakkı, yaratıcılık içeren diğer tüm çalışmalarda olduğu gibi NFT'ler için de geçerlidir ve izinsiz olarak başka birinin çalışmasını kullanmak yasal sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle NFT oluşturucu, riski en aza indirmek amacıyla o içeriği NFT'ler için kullanma hakkına sahip olduğundan emin olmalıdır.

Kendinizi ve NFT'lerinizi korumanızın en iyi yolu, o içeriği NFT'ler için kullanma hakkınızı güvence altına almanızdır. Başka bir deyişle, NFT oluşturucu ya içeriğin haklarına sahip olmalı ya da orijinal oluşturucudan izin almalıdır.

Bir başkasının eserini çalmak yasal sonuçlar doğurmanın yanında orijinal eserin sahibine de zarar verir. Bu nedenle, bir NFT oluşturmak için size ait olmayan herhangi bir şeyi kullanmadan önce diğer kişilerin çalışmalarına saygı duymak ve gerekli izinleri almak önemlidir.

Son Söz

NFT'ler; dijital sanat, müzik veya video gibi çeşitli dijital varlıkların mülkiyetini temsil etmenin ve orijinalliğini kanıtlamanın kolay bir yolunu sunarak dijital varlık dünyasında devrim yapmaktadır.

Bir NFT oluşturmanın gitgide daha erişilebilir hale gelmesi sayesinde daha çok sayıda içerik üretici bu akıma katılmakta ve NFT'lerin altında yatan teknolojiyi keşfetmektedir. Fakat başarıyla bir NFT oluşturmanın yalnızca insanların görmek ve kullanmak istediği bir dijital varlık oluşturmaktan daha fazlasını içerdiği, maliyet ve değerleme gibi etmenlerin bilinmesini de gerektirdiği unutulmamalıdır.

Ek Okumalar

NFT nedir?

Meta Evren Nedir?

Blockchain Teknolojisi Nedir? Kapsamlı Rehber

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Bu makale bir topluluk gönderisidir. Yazar, bütünsel blockchain güvenlik şirketi Salus Security'de akıllı sözleşme denetçisi Zhangchi Qin'dir. 

Bu makaledeki görüşler, katkıda bulunan kişiye/yazara aittir ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabilir.

Kısa Özet:

GameFi projeleri, zincir üstü ve zincir dışı sorunlar olarak sınıflandırılabilecek çeşitli güvenlik sorunlarıyla karşılaşır. 

Zincir üstü güvenlik sorunları temelde ERC-20 tokenleri ile NFT'lerin yönetimini, zincirler arası köprülerin güvenliğini ve merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO) yönetişimini içerir. 

Diğer yandan, zincir dışı sorunlar ise genellikle web arayüzleri ve sunuculara ilişkindir. 

GameFi projeleri sıkı denetimler, güvenlik açığı taramaları ve sızma testleri gibi güvenlik önlemlerine öncelik vermenin yanı sıra en iyi operasyonel uygulamaları benimsemeli ve şirket içi kontroller yapmalıdır.

Giriş 

GameFi, oyun içi varlıklar ve dijital para birimleri içeren merkeziyetsiz platformlar oluşturmak için blockchain teknolojisini oyunla birleştirir. Genellikle, oyuncuların kripto ödülleri kazanmasına imkan tanıyan bir oyna-kazan (P2E) modeli kullanılır. GameFi ayrıca oyunculara oyun içi varlıkların gerçek mülkiyetini ve tam kontrolünü de sunar.

GameFi popülerlik kazanıyor olsa da ortaya çıktığı günden bu yana aralıksız devam eden önemli saldırı tehditleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Bazı projeler kaliteden ziyade hıza değer verebilir ve bu nedenle de sağlam güvenlik önlemlerinden yoksun olabilir. Bu da hem topluluğu hem de içerik üreticileri önemli kayıplar yaşama riskine sokar.

GameFi Güvenliği Neden Önemlidir? 

GameFi, oyunculara yeni oyun içi finansal fırsatlar sunan P2E modeli ile 2021'de önemli ölçüde büyümüştür. 2022 yılında hareket et-kazan projeleri GameFi'nin büyüme potansiyelini daha da açığa çıkarmıştır. GameFi, sektörün toplam fonlamasının yaklaşık %9,5'i ve %118'in üzerinde yıllık büyüme ile 2022'de kripto sektörünün en başarılı sektörü olmuştur.

GameFi geleneksel oyunlardan farklıdır, çünkü kullanıcılar için daha fazla kazanç söz konusudur ve herhangi bir saldırı kullanıcıların önemli kayıplar yaşamalarına yol açabilir. Bazı istisnai durumlarda güvenlik ihlalleri bir projenin sonunu da getirebilir. 

Örneğin saldırganlar 2022'de GameFi projesi Axie Infinity'de bir imzayı ele geçirmek için bir Uzaktan Yordam Çağrısı (RPC) düğümündeki bir arka kapıdan faydalanarak toplamda yaklaşık 600 milyon USD değerinde ETH'yi yetkisiz olarak çekmeyi başarmıştır. GameFi projelerindeki herhangi bir güvenlik açığı hem yatırımcılar hem de oyuncular için büyük kayıplara neden olabilir ve bu da GameFi güvenliğinin ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu gösterir.

Zincir Üstü Güvenlik Sorunları 

ERC-20 tokenlerinde güvenlik açıkları 

ERC-20 tokenleri GameFi projelerinde oyun içi satın almalar için sanal para birimi, oyuncular için ödül mekanizması ve takas aracı olarak sıklıkla kullanılmaktadır. 

ERC-20 tokenlerinin düzgün şekilde çıkarılmaması ve yönetilmemesi güvenlik risklerine neden olabilir. Sıkça karşılaşılan yeniden giriş adındaki bir güvenlik açığı, token çıkarma sürecinde ortaya çıkabilir. Saldırılar belirli bir işlevi tekrar tekrar yürütmek için bir sözleşmedeki mantık açığından faydalanabilir ve bu da tokenlerin sonsuz sayıda çıkarılmasına neden olabilir.

Evrensel oyun içi para birimleri olarak ERC-20 tokenlerinin istikrarı ve miktarı, bir oyunun oynanabilirliği ve sürdürülebilirliğini belirler. Bu nedenle, projeler kod mantığından emin olmalı ve toplam ERC-20 token arzını sıkı bir şekilde kontrol etmelidir. 

P2E GameFi projesi DeFi Kingdoms, 2022 yılında bir ERC-20 token çıkarma saldırısına uğramıştır. Bazı oyuncular oyunun kilitli yerel tokenlerinden çıkarmak için mantık açığından faydalanmış ve bu da token fiyatının büyük bir düşüşe geçmesine neden olmuştur.

NFT güvenlik açıkları 

NFT'ler öncelikli olarak GameFi projelerinde ekipman, aksesuar ve hediyelik eşya gibi oyun içi sanal varlıklar olarak kullanılır. Oyuncuların varlıklarının mülkiyetine net bir şekilde sahip olmalarına imkan tanırlar ve enflasyon kontrolü ve nadirlik aracılığıyla değerlerini istikrarlı tutabilirler. Fakat NFT'lerin doğru şekilde kullanılmaması güvenlik açıklarına neden olabilir.

Ekipman veya aksesuarların nadirliği NFT'lerin değerine yansır ve oyuncular genellikle en nadir NFT'lerin peşindedir. NFT çıkarma işlemi sırasında zaman damgaları gibi blok bilgileri, farklı nadirlik seviyelerinde NFT'ler oluşturmak için zayıf bir rastgele kaynak olarak kullanılabilir. Bir madenci, kötü niyetle daha nadir NFT'leri çıkarmak için blok zaman damgasını bir dereceye kadar manipüle edebilir. 

Chainlink VRF (Doğrulanabilir Rastgele İşlev) gibi güvenilir bir rastgelelik kaynağı bile tüm riskleri ortadan kaldırmaz. Kötü niyetli kullanıcılar, istenmeyen NFT token kimlikleri çıkarırken işlemleri geri alabilir ve nadir bir NFT çıkarılana kadar işlemi tekrarlayabilir.

Oyuncular NFT'leri alıp sattığında ve transfer ettiğinde, potansiyel akıllı sözleşme güvenlik açıkları ortaya çıkabilir. Örneğin, ERC-721 NFT'leri transfer etmek için safeTransferFrom() işlevi kullanılır. Alıcı bir sözleşme adresi olduğunda, callback için onERC721Received() işlevi tetiklenir. Bunun dışında, saldırganların onERC721Received() işlevinin mantığını dikte edebildiği yeniden giriş saldırıları için de potansiyel bir risk vardır. 

Bu risk ERC-1155 NFT'ler için de geçerlidir. Burada safeTransferFrom() işlevi onERC1155Received() işlevini tetikler ve saldırganların bir yeniden giriş saldırısı gerçekleştirmesine imkan tanır.

Köprü güvenlik açıkları 

GameFi'de, kullanıcıların oyun içi varlıkları farklı ağlarda takas etmelerine imkan tanımak için zincirler arası köprüler kullanılır. Bu köprüler, GameFi'nin daha iyi bir deneyim sunması ve daha fazla likiditeye sahip olması için de büyük bir öneme sahiptir.

GameFi'de zincirler arası köprülerin en büyük risklerinden biri oyun içi varlıklar arasındaki tutarsızlıklardan kaynaklanır. Köprünün her iki tarafındaki sözleşmeler de aynı miktarda varlığın kabul edileceğini ve yakılacağını garanti etmelidir. Bununla birlikte, saldırganlar doğrulama ve hesaplama sözleşmelerindeki boşluklar nedeniyle hiç yoktan çok sayıda varlık oluşturmak için bu köprüleri kendi çıkarlarına kullanabilir.

DAO yönetişimindeki güvenlik açıkları 

Birçok GameFi projesi DAO'lar tarafından yönetilir ve bu da yönetişim tokenlerinin büyük bir bölümünün yalnızca birkaç kişinin elinde olması durumunda merkezileşme riski getirebilir. DAO yönetişim kurallarını tanımlayan akıllı sözleşmeler, saldırganların DAO hazinesine erişmenin yollarını bulabilmesi bakımından potansiyel güvenlik açıkları için diğer bir alan yaratır.

Zincir Dışı Güvenlik Sorunları 

Çoğu GameFi projesi, arka uç işlemler, web arayüzleri ve mobil uygulamalar için hâlâ zincir dışı merkezi sunucuları kullanmaktadır. Oyun verileri ve token sahiplerinin hesapları da dahil olmak üzere önemli bilgiler barındıran bu sunucular sızma ve Truva atı yazılımları gibi kötü niyetli saldırılara açıktır. 

NFT'ler söz konusu olduğunda meta veriler önemli açıklayıcı bilgiler içerir ve JSON dosyaları olarak zincir dışında depolanır. Fakat birçok GameFi projesi, IPFS gibi merkeziyetsiz bir altyapı kullanmak yerine NFT meta verilerini kendi merkezi sunucularında depolar. Bu da ilgili taraflar veya saldırganların, oyuncuların haklarını ihlal edebilecek şekilde meta verileri kurcalama olasılığını artırır.

Zincirler arası köprüler bağlamında, saldırganlar sızma veya oltalama saldırılarıyla doğrulayıcıların imzalarını veya özel anahtarlarını ele geçirebilir. Altyapıyı ihlal edebilir ve oyun içi varlıkları kontrol etmek için bir güvenlik açığından faydalanabilirler.

Saldırganlar, veri iletimi sırasında ağ paketini ele geçirebilir ve pakete kötü amaçlı bir kod ekleyebilir. Saldırganlar, veri paketini değiştirerek hesaplarına sahte bakiye ekleyebilir ve daha fazla oyun ögesi almak için birim satın alma miktarını kullanabilir. 

Ön uç arayüzler, saldırganlara sisteme kötü niyetli bir şekilde sızmak için başka bir alan sağlar. Bir oyunun liderler sıralamasında bir bilgi sızıntısı meydana gelirse, saldırganlar sızdırılan adrese ait bilgileri sunucuya göndererek o adresin hassas bilgilerini ele geçirebilir.

Güvenliği Artırmanın Yolları

GameFi projelerini korumak için her aşamada dikkatli olmak gerekir. Akıllı sözleşme kodlarının kusursuz olmasının sağlanması, başarılı bir GameFi projesinin temelidir. Bunun için de kalitesi yüksek kodlar yazmak, düzenli denetimler yapmak ve resmi akıllı sözleşme doğrulamasını kullanmak gerekir. 

Sunucuların ve diğer altyapı bileşenlerinin güvenliğini sağlamak da büyük bir öneme sahiptir. Olası güvenlik açıklarını tespit etmek için sızma testi yapılmalıdır. DApp ve blockchain tabanlı sistemlerde sızma testi, Web3 özelliklerini de beraberinde getirir. Dolayısıyla dijital cüzdanlar ve merkeziyetsiz protokoller için özel önlemler alınmalıdır.

GameFi projeleri, güvenli bir çalışma zamanı süreci ve eksiksiz acil durum müdahalesi de dahil olmak üzere diğer en iyi uygulamalara da bağlı kalmalıdır. Güvenli bir çalışma zamanı süreci, tetiklenen güvenlik olaylarının izlenmesini, ortam güvenliğinin güçlendirilmesini ve bug ödülü programlarının kullanıma sunulmasını içerir.

Projeler aynı zamanda zararı durdur emirlerinin verilmesi, saldırıların izlenmesi ve sorunların analiz edilmesi gibi unsurları içeren eksiksiz bir acil durum müdahale süreci de geliştirmelidir.

Son Söz

GameFi'nin güvenlik açıkları, bu makalede belirtilenlerin ötesine geçer ve birçok olay, projelerin güvenlik risklerini göz ardı ettiğini veya hafife aldığını göstermiştir. GameFi, oyun dünyasının geleceğinin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle de projeler her zaman için güvenlik konularına dikkat etmeli ve topluluklarının çıkarlarını ön planda tutmalıdır.

Ek Okumalar

GameFi Nedir ve Nasıl İşler?

NFT Oyunları Nedir ve Nasıl İşler?

Akıllı Sözleşme Güvenlik Denetimi Nedir?


Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin o üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Web3, eğlence sektörü için yeni iş ve gelir paylaşım modelleri sunuyor. 

Web3'ün popülerliği artmaya devam ettikçe sanatçılar, spor takımları, markalar ve tasarımcılar hayranlarıyla etkileşim kurmanın yeni yollarını keşfediyor. 

Müzisyenler, sporcular ve tasarımcılar eserlerinden para kazanmak için alternatif yöntemleri araştırıyor.

Giriş

Web3, blockchain teknolojisine dayalı, merkeziyetsiz ve kullanıcılara kendi verileri üzerinde daha fazla kontrol sunan yeni nesil interneti ifade eder. Kavramın 2014'te ilk ortaya çıkışından bu yana Web3'ün benimsenmesi hızla artmıştır. Aslına bakarsanız, 2026 yılına geldiğimizde dünya genelinde yaklaşık iki milyar insanın sosyalleşmek, çalışmak, alışveriş yapmak veya okula gitmek için meta evrende günde en az bir saat geçirmesi beklenmektedir.

Markalar, kişiler ve takımlar, hayranlarıyla yepyeni yollarla etkileşim kurmanın yanı sıra sanatlarından aracılar olmadan daha eşitlikçi bir şekilde kazanç elde etmek için yenilikçi fırsatlar keşfetmektedir. 

Markalar Neden Web3'e Geçiyor?

Blockchain üzerinde geliştirilen Web3, kullanıcılara Web2'den daha fazla şeffaflık, güvenilirlik ve güvene dayalı olmama sunar. Benzersiz tokenlerin (NFT) kullanımı sayesinde dijital varlıkların kesin mülkiyetine de imkan tanır. Bu da markalara, gerçek yaşamdan deneyim ve ürünleri topluluklarının sahip olduğu dijital varlıklara bağlama fırsatı vermiştir. 

Bunun örnekleri arasında Hublot'un 13 saatten oluşan ve bunlara 13 NFT'nin eşlik ettiği sınırlı sayıda üretilmiş serisi ve dünyaca ünlü sanatçılar Soulja Boy ve Ozzy Osbourne'un avatarları ile gerçekleştirdikleri performanslarının yer aldığı Decentraland'in Meta Evren Müzik Festivali yer alır.

Web3, markalara ve kişilere hayranlarıyla eşi benzeri görülmemiş şekillerde bağlantı kurma fırsatı sunmuştur. Özellikle de müzik, moda ve spor olmak üzere üç sektör, Web3 ve blockchain teknolojisinden yararlanarak özenle hazırlanmış deneyimler ve ürünler oluşturmuştur.

Müzikte Web3

Discman ile CD dinlemek yerine artık mobil cihazlarımızdan milyonlarca şarkıya erişebilir hale geldiğimiz son yirmi yılda müzik sektörü hızla gelişmiştir. Web3, müzisyenlere hayranlarıyla bağlantı kurmak, fikri mülkiyet (FM) haklarını korumak ve çalışmalarından gelir elde etmek için yeni fırsatlar sunarak bunu bir adım öteye taşımaktadır.

FM yasaları ve mülkiyet, 26 milyar USD'lik küresel müzik sektöründen kimlerin pay alacağını belirleyen katı sözleşmeler ve belgelerle müzik sektörünün faaliyet gösterdiği temeli oluşturur.

Web3, müzisyenler ve hak sahipleri için güvenli, şeffaf ve değişmez mülkiyet kayıtları ve telif hakları oluşturmak amacıyla blockchain teknolojisinden yararlanarak müzik sektörünün hukuki tarafını etkilemektedir. Bu nedenle de Web3, sanatçıların ve diğer paydaşların daha adil bir gelir dağıtımından faydalanmasına ve müzikleri üzerinde daha fazla kontrole sahip olmasına imkan tanır.

Bir Web3 müzik platformu, söz yazarlarının vokallerini NFT şeklinde uygulayabilecekleri enstrümantal parçaların yayınlanmasına ve satın alınmasına imkan tanımaktadır. Bu NFT'lerin sahiplerine satın aldıkları müzik üzerinde FM hakları verilmekte ve bu da sanatçı ve içerik üreticilerin açık kaynaklı müzik üretmeleri için yeni alanlar oluşturmaktadır.

Bu da müzisyenlere, genellikle kârın büyük bölümünü alan plak şirketleri ve yayın hizmetleri gibi aracıları aradan çıkarma imkanı vermektedir. Kariyerlerinin herhangi bir aşamasındaki müzisyenler, Web3 sayesinde tokenleştirme ve hayranlarla etkileşim kurma yoluyla kendi kontrolleri altındaki gelir akışları yaratma fırsatına sahip olmaktadır.

Sporda Web3

Web3, müzik sektörüne benzer şekilde spor takımlarına, sporculara ve onların hayranlarına daha önce eşi benzeri görülmemiş şekillerde etkileşim kurmak için sayısız fırsat sunar. NFT şeklindeki oyun kartlarıyla desteklenen dijital fantezi spor oyunları da buna dahildir.

Örneğin bir NFT platformu, kullanıcıların kendi fantezi takımlarını oluşturmasına olanak sağlamak için futbol, beyzbol ve basketbol sporcu kartlarını dijitalleştirerek Web3 ile sporu birleştirmektedir. Bunun yanında, oyuncular birbirlerine karşı yarışmak için küresel turnuvalara kadrolarını gönderebilir ve bu da oyunculara diğer taraftarlarla bağlantı kurmanın yeni bir yolunu sunar. Bu sayede oyuncular, spor dünyasının en büyük isimleri tarafından desteklenen platformlarda hayallerindeki maçları sanal olarak kişiselleştirebilir.

Taraftarla kurulan bu bağlantının ve topluluk duygusunun artışı yalnızca başlangıçtır. Web3, daha fazla şeffaflık, mülkiyet ve özerklik sağlayarak spor dünyasında çığır açma potansiyeline sahiptir. Şeffaflık ve değişmezlik sağlamak amacıyla spor etkinliği biletleri için akıllı sözleşmelerden yararlanmak ve blockchain üzerinde sponsorluk anlaşmaları imzalamak da mümkündür. 

Modada Web3

Web3'ün şeffaf olması, moda markalarının yeni iş modelleri oluşturmasına, sahteciliğe karşı önlemler almasına ve kişiselleştirilmiş deneyimler aracılığıyla müşteriler ve topluluklarla etkileşim kurmasına imkan tanır. Markalar artık kısa vadeli maddi kazançlar yerine NFT sahipleri ile uzun vadede değerlerin örtüşmesine odaklanan Web3 stratejileri uygulamaya başlamıştır.

Louis Vuitton, Paco Rabanne, Gucci ve Prada kendi NFT serilerini piyasaya süren markalar arasında yer almaktadır. Moda alanındaki bu NFT projelerinden bazıları, sınırlı sayıdaki veya vintage koleksiyonlardan fiziksel parçalarla birlikte çıkarılmıştır. 

Aslına bakarsanız, Gucci'nin iki parçadan oluşan SUPERGUCCI NFT koleksiyonunun büyük bir başarı göstermesiyle, koleksiyonu çıkarmak için ortaklık yaptığı Web3 şirketi 38 milyon USD'nin üzerinde gelir elde etmiş ve kendi koleksiyonlarını piyasaya sürmek isteyen diğer büyük markalarla da anlaşmalar yapmıştır.

Üst düzey mücevher markası Tiffany and Co., NFT dünyasını fiziksel ürünlerle birleştiren markaların başlıca örneklerinden biridir. CryptoPunks gibi popüler NFT'lerin sahipleri, varlıkları üzerinden para kazanmalarına imkan tanıyan FM haklarına sahiptir. Tiffany and Co., CryptoPunk sahipleri için her bir NFT sahibinin Punk'ının fiziksel bir mücevher olarak yer aldığı, mücevherli özel NFTiff kolye uçları tasarlayarak bu fırsattan yararlanmıştır.

Web3, moda sektöründe tedarik zincirlerinin şeffaflığı ve izlenebilirliği gibi en büyük sorunlardan birini de ortadan kaldırmaktadır. Web3 sayesinde tedarik zincirinin tüm adımları kurcalamaya karşı korumalı bir blockchain kayıt defterine kaydedilerek ürünlerin üretim kaynağından satış noktasına kadar güvenli ve merkeziyetsiz bir şekilde izlenmesine olanak vermektedir. Bu değiştirilememe niteliği, insan hakları ihlalleri ve sahtecilik gibi sorunları çözmenin anahtarıdır.

Şeffaflık ve izlenebilirliğin artması, moda sektöründe yaygın olan insan hakları ihlallerinin, çevre ihlallerinin ve diğer etik dışı uygulamaların önlenmesini sağlayabilir. Fakat bu, tedarik zincirinde yer alan herkesin bu verileri blockchain'e girmeye istekli olup olmamasına bağlıdır.

Sınırlamalar

Web3, yukarıda belirtilen sektörlerde olumlu değişiklikler yaratma potansiyelinin yanında çeşitli zorluklar ve sınırlamalara da sahiptir. Web3 ve blockchain teknolojisinin uygulanması birçok müzisyen, sporcu ve moda tasarımcısının ve hatta bunların ekiplerinin becerilerini de aşan bir teknik uzmanlık gerektirir.

Dahası, Web3 geliştiricilerini işe almak maliyetlidir. Bu da küçük markaların ve düşük bir bütçeye sahip kişilerin Web3'ün avantajlarından tam olarak yararlanmasını engelleyerek bir giriş engeli yaratabilir. 

İnsanların büyük çoğunluğunun Web3 ile etkileşime hiç girmemiş olması nedeniyle Web3'ün benimsenmesi de bir sorun olmayı sürdürmekte ve bu da başlıca iki konuda endişe yaratmaktadır. Birincisi, Web3 projelerine başlamak isteyen marka ve kişiler, Web3'ün benimsenmesinden elde edilecek tahmini gelirin, buna bağlı maliyetleri aşıp aşmadığını değerlendirmelidir.

İkincisi de tedarik zincirinin izlenebilirliği, tasarım ve üretimde yer alan herkesin öncelikle bu süreci zincir üzerinde izleyen sistemi kullanıp kullanamayacağına ve bunu yapmaya istekli olup olmadığına bağlı olacaktır. 

Son Söz

Web3; moda, müzik ve spor sektörlerinde birçok şekilde çığır açma potansiyeline sahiptir. Hayranların ve toplulukların favori marka ve kişileriyle doğrudan etkileşim kurmasına imkan tanımanın yanında, tüketicilere tedarik zincirlerinde eşi benzeri görülmemiş bir şeffaflık sunar ve fikri mülkiyet haklarının kesin bir şekilde uygulanmasını sağlar.

Genel olarak Web3, moda, müzik ve sporda çok büyük bir potansiyele sahiptir ve biz tüm bu olasılıkları henüz yeni keşfetmeye başlıyoruz. Web3 gelişmeye devam ettikçe, bu sektörlerde çığır açacak daha heyecan verici yenilikler görmeyi bekleyebiliriz.

Ek Okumalar

Meta Evrenin Kısa Bir Tarihçesi ve Kriptonun Buradaki Rolü

NFT Sanatçısı Beeple Kimdir ve Neden Ünlüdür?

GameFi Nedir ve Nasıl İşler?

En Yaygın 7 NFT Kullanım Alanı

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Yapay zeka görüntü oluşturucular söz konusu olduğunda, olasılıklar sonsuzdur. Fakat bir takım dezavantajlar da vardır. Örneğin, piyasanın aşırı doygunluğa ulaşması sanatçıların öne çıkmasını zorlaştırabilir. Benzersiz NFT eserlerini çalmaya çalışan hacker'lara karşı güvenliğe ve eserlerinin depolanmasına yönelik yeni bir talep de ortaya çıkmaktadır.

Giriş

Yapay zekanın (AI), sanat dünyasındaki rolü son zamanlarda artmaktadır. Yapay zeka, büyük miktarda veriyi analiz edebilen ve bu verilerden öğrenebilen algoritmalar sayesinde yeni ve inovatif eserler oluşturmak için farklı sanat stillerini ve bileşenleri bir araya getirebilir.

Yapay zekanın yükselişi birçok sektörü dönüştürmektedir ve NFT dünyası da buna dahildir. Yapay zeka tarafından oluşturulan sanat, NFT ekosisteminde gitgide popülerleşerek deneyim ve beceri seviyesinden bağımsız olarak herkesin benzersiz dijital sanat eserleri yaratmasına imkan tanımaktadır.

Yapay Zeka Tarafından Oluşturulan NFT Sanatı Nedir?

Yapay zeka tarafından oluşturulan NFT sanatı, büyük miktarda veriyi analiz edebilen ve bu verilerden öğrenebilen yapay zeka algoritmaları kullanılarak oluşturulan dijital sanat eserlerini ifade eder. Örneğin, algoritmalar renk paletleri, şekiller ve dokular da dahil olmak üzere farklı sanat stillerini birleştirebilir. Sonuç olarak, yapay zeka tarafından oluşturulan sanat mevcut sanat ekosisteminde yaygın olarak kullanılan stil ve tekniklerden tamamen farklı olabilir.

Yapay zeka tarafından oluşturulan sanat eserlerinin NFT bileşeni, bu eserlerin blockchain teknolojisi kullanılarak doğrulanabileceği anlamına gelir ve bunlar görüntü, animasyon ve hatta kullanıcılardan gelen girdilere yanıt veren dinamik NFT'ler şeklinde bile olabilir.

NFT Sanatında Yapay Zeka Uygulamaları

Yapay zekanın gelişimi, NFT sektöründe bazı yaratıcı koleksiyonların ve yeni projelerin arkasındaki etmen olarak şimdiden kendisini göstermektedir. Teknikler genel olarak henüz yaygın olmasa da yapay zekanın potansiyel etkisi NFT'lerin oluşturulması, kalite kontrolü, doğrulama ve orijinallik ispatı şeklinde gruplandırılabilir. 

Oluşturma

Yapay zeka benzersiz NFT sanat eserleri yaratmak için kullanılabilir, fakat bunun için fırça, boya ve dijital çizim yazılımı gibi araçlar yerine sözcükler veya "istemler" kullanılır. Hazır hale gelmesinin ardından bu sanat eserini tüm dünyaya sergileyebilir ve hatta NFT pazar yerleri gibi kanallar aracılığıyla satabilirsiniz.

Yapay zeka sanatının arkasındaki iki temel teknoloji, istem mühendisliği ve üretimsel yapay zekadır. İstem mühendisliği, doğal bir dil işleme modelinin bir sohbeti başlatmak ve kullanıcıyı belirli bir sonuca yönlendirmek için kullandığı istemlerin metinlerini tasarlama ve iyileştirme sürecidir.

Üretimsel yapay zeka, çeşitli kural veya parametrelere dayalı olarak görüntülerin veya diğer ortamların oluşturulmasını ifade eder. Bu önceden tanımlanmış kısıtlamalar, mevcut veri veya kalıplara dayalı olabilir ya da orijinal bir eser yaratmak için sanatçı tarafından tasarlanabilir. 

Bir AI görüntü oluşturucunun, kullanıcının tercihlerini dinleyerek NFT sanatını kişiselleştirmesi de mümkündür. Bu tür sanat eserleri kullanıcıya özel yaratıldıkları için genellikle kopyalanması mümkün olmayan türünün tek örneği eserlerdir.

Süreç şu şekilde işleyebilir:

Kullanıcı favori renkleri, stilleri ve ilgi alanları gibi tercihleri hakkında bilgi verir.

AI oluşturucu, bu tercihlere dayalı olarak benzersiz eserler oluşturur.

Kullanıcı, oluşturulan eseri blockchain tabanlı bir platformda bir NFT olarak çıkarır.

Oluşturma örneği: Bicasso

Örneğin, Bicasso bir NFT görüntü oluşturucusudur. Bicasso'da kullanıcıların önceden belirlenmiş istemlere dayalı benzersiz dijital sanat eserleri yaratmalarına imkan tanımak için yapay zekanın gücünden faydalanılır. Kullanıcılar, Bicasso'nun yaratıcı bir şekilde geliştirmesi için temel görüntüleri de yükleyebilir. Buna ek olarak, Bicasso kullanıcıların oluşturulan görüntüleri BNB Smart Chain üzerinde çıkarmalarına imkan tanıyan bir NFT çıkarma özelliğine de sahiptir ve bu NFT'ler otomatik olarak kullanıcıların cüzdanlarında saklanır.

Bicasso, önceden belirlenmiş bir eğitim veri kümesini temel alarak yeni görüntüler oluşturabilen özel bir derin öğrenme türü olan metinden görüntüye modelini kullanır. Öncelikle, eğitim setlerindeki görüntüleri rastgele gürültüler şeklinde parçalara ayırır. Daha sonra da bir kullanıcı talimatlarını girdiğinde, model süreci tersine çevirir ve ilgili bir görüntü oluşturmak için öngörülere dayalı olarak gürültüleri kaldırır. Bicasso hakkında daha fazla bilgiye Binance Blog'dan ulaşabilirsiniz.

Kalite kontrol

Yapay Zeka, NFT sanatı oluştururken kalite kontrolüne de yardımcı olarak ortaya çıkan son ürünün belirli standartları karşılamasını ve koleksiyonerler için cazip olmasını sağlayabilir.

Örneğin yapay zeka algoritmaları NFT sanatı görüntülerini analiz edebilir ve düşük çözünürlük, pikselleşme veya bozulma gibi olası sorunları belirleyebilir. Yapay zeka, belirli estetik standartları karşıladığından emin olmak için NFT sanat eserinin kompozisyonunu analiz etmek için de kullanılabilir.

Doğrulama ve orijinallik

Yapay zeka, orijinal olduklarını doğrulamak amacıyla dijital sanat dosyalarını analiz etmek için kullanılabilir. Örneğin, NFT'nin gerçekten orijinal olduğundan ve kopya olmadığından emin olmak için blockchain işlem geçmişini analiz ederek bir NFT sanat eserinin orijinalliğinin doğrulanmasını sağlayabilir.

Yapay zeka, orijinal olduğundan ve hiçbir telif hakkı yasasını ihlal etmediğinden emin olmak için NFT sanatının içeriğinin analiz edilmesini de sağlayabilir. Sonuç olarak, alıcılar satın aldıkları sanat eserinin menşei ve değerinden kesinlikle emin olabilir.

Yapay zeka algoritmaları, piyasa trendlerini analiz etmek ve kişiselleştirilmiş öneriler sunmak için NFT sanatının alım satım verilerini de kullanabilir. Bu da arama sonuçlarını iyileştirir, dolandırıcılık olasılığını en aza indirir ve kullanıcıların genel anlamda deneyimini iyileştirir.

NFT'lerde Yapay Zekanın Potansiyel Dezavantajları

Yapay zeka NFT sanat ekosistemini zenginleştirme potansiyeli taşısa da olası dezavantajları da vardır. Örneğin, yapay zeka kullanımı orijinallikten yoksun bir NFT ekosistemine yol açabilir.

Yapay zeka görüntü oluşturucular, tek bir sanat eserinin sonsuz sayıda varyasyonunu yaratabilir ve bu da pazarın aşırı doygunluğa ulaşmasına yol açabilir ve sanatçıların öne çıkmasını zorlaştırabilir.

Bir diğer yaygın endişe ise yapay zeka tarafından oluşturulan sanatın geleneksel sanatta tipik olarak yer alan insan dokunuşundan yoksun olabileceğidir. Bu da sanatçı ile sanatının arasındaki duygusal bağı zayıflatır ve bu da çalışmaların daha az özgün ve kişisel görünmesine neden olabilir.

Yapay zeka tarafından oluşturulan sanatın teknolojiye bağımlı olması da teknolojik bir sorun yaşanmasının sanat eserinin kaybolmasına veya çalınmasına yol açabileceği nedeniyle bir endişe kaynağıdır.

Son Söz

Yapay zekanın NFT ekosistemi üzerindeki etkisi, dijital sanatın oluşturulma, satılma ve doğrulanma şeklini değiştirebilir. Bununla birlikte, yapay zeka tarafından oluşturulan NFT'lerin aşırı doygunluğa ulaşmış bir piyasaya ve orijinallikten yoksunluğa yol açabileceğine dair endişeler de vardır. Yapay zekanın NFT ekosisteminde kullanımı gelişmeye devam ettikçe, dijital sanata bakışımızı ve dijital sanatla etkileşim şeklimizi nasıl değiştirdiğini görmek ilginç olacaktır.

Ek Okumalar

NFT Sanatçısı Beeple Kimdir ve Neden Ünlüdür?

Kendi NFT'lerinizi Nasıl Üretebilirsiniz?

Meta Evrene Güç Veren Başlıca 7 Teknoloji

Web 3.0 Nedir ve Neden Önemlidir?

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin o üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.

Kısa Özet

Üçgen arbitraj, üç varlık arasındaki fiyat farklarından yararlanan karmaşık bir alım satım stratejisidir. Fiyat farklarından kazanç sağlamak için bir varlık ikinci bir varlıkla, ikinci üçüncüyle ve üçüncü de birinciyle takas edilir. 

Giriş

Arbitraj, piyasa verimsizliklerini finansal fırsatlara dönüştüren bir alım satım yaklaşımıdır. Kripto alım satımı yapanlar tarafından kullanılan basit arbitraj, sınır ötesi arbitraj, eşler arası (P2P) arbitraj ve üçgen arbitraj gibi birkaç tür arbitraj stratejisi vardır ve bunların hepsi birkaç piyasadaki fiyat farklarından yararlanmaya çalışır.

Çoğu arbitraj stratejisinde genellikle iki piyasada işlem yapılsa da üç varlık sınıfı arasındaki fiyat farklarını kullanan ve üçgen arbitraj denen bir tür daha vardır.

Kriptoda Üçgen Arbitraj Nedir?

Üçgen arbitraj, piyasadaki üç farklı varlık (genellikle kripto para) arasındaki fiyat farklarından yararlanır. Kavram basittir: Bir kripto varlık ikinci bir varlıkla, ikinci üçüncüyle ve üçüncü de birinciyle takas edilir. Fiyat farkları devam ettiği sürece bu döngü tekrarlanır. 

Fakat bu işlemleri gerçekleştirebilmek de başlı başına bir beceridir. Üçgen arbitrajın başarıyla uygulanabilmesi için fiyat farklarının belirlenmesi, farklı varlık çiftlerinin aynı anda alınıp satılması ve düzgün bir risk yönetimi gerekir. Kripto piyasası oynak olduğu için fiyatlar hızla dalgalanır ve alım satım yapanlar üçgen arbitraj işlemlerini hızla gerçekleştirmelidir.

Bir üçgen arbitraj fırsatının nasıl tespit edildiğini ve alım satım yapanların bundan yararlanmak için neler yaptığını aşağıda görebilirsiniz.

Kriptoda Üçgen Arbitraj Süreci Nasıl İşler?

Bir üçgen arbitraj fırsatı nasıl tespit edilir?

Alım satımda deneyimli bir kişinin Bitcoin (BTC), Ether (ETH) ve Tether'den (USDT) oluşan üç varlık arasında fiyat farklılıkları gördüğünü varsayalım. Bir arbitraj fırsatı olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?

Kişi, USDT'leri ile 50.000 USD değerinde BTC alır. Daha sonra ETH almak için BTC'lerini kullanır. Son olarak da USDT almak için ETH'lerini kullanır. Sonunda eline geçen USDT'lerin göreli değeri 50.000 USD'lik başlangıç sermayesinden önemli ölçüde farklıysa, bir arbitraj fırsatı vardır.

Bir üçgen arbitraj fırsatından nasıl faydalanılır?

Kripto alım satımı yapanların, fiyat farklarından önemli bir miktarda kazanç sağlamak için genellikle yüksek sıklıkta alım satım yapmak zorunda olduğunu belirtmek gerekir.

Fiyat farklarına bağlı olarak, alım satım yapanlar bu farklardan yararlanmak için farklı stratejilerden faydalanabilir. Örneğin, bir al-al-sat emri veya al-sat-sat emri verilebilir.

USDT, BTC ve ETH ile al-al-sat stratejisinin bir örneği şu şekildedir:

Bu al-al-sat örneğinde 2.000 USDT kazanılabilir. Kişinin adımları tekrarlamak ve 52.000 USDT ile BTC, ardından BTC ile ETH almak ve ETH ile de USDT almak için hızlı hareket etmesi gerekir.

Bir al-sat-sat stratejisi örneğinde ise kişi USDT sermayesini kullanarak BTC'yi düşük bir fiyattan alır, ETH karşılığında daha yüksek bir fiyata satar ve ardından da ETH'lerini daha da yüksek bir fiyattan USDT karşılığında satar.

Üçgen arbitraj, manuel olarak gerçekleştirilmesi zor olabilen, karmaşık ve zaman alıcı bir stratejidir. Arbitraj yapan birçok kişi bu nedenle kendileri adına üçgen arbitraj alım satımı yapmak üzere tasarlanmış alım satım botları kullanır. Bu tür yazılımlar fiyat farklıklarını tespit edecek şekilde programlanmıştır ve alım satım yapanların üçlü arbitraj sürecini otomatikleştirmesine imkan tanır. Alım satım botları sayesinde, kişilerin piyasaları izlemedikleri zamanlarda bile fırsatları kaçırma olasılıkları daha düşük olur.

Kriptoda Üçgen Arbitraj Stratejisinin Faydaları 

Finansal fırsatlar

Üçgen arbitraj yapanlar, tek bir piyasada alım satım yapanlara kıyasla kripto alım satımından kazanç sağlamak için bir alana daha sahiptir. Bu tür işlemleri tanımlayabilen ve gerçekleştirebilen alım satımda başarılı kişiler, fiyat farklarının yanı sıra fiyat hareketlerinden de getiri elde edebilir.

Daha düşük risk

Teorik olarak, arbitraj yapanlar risklerini birden fazla varlığa yayıp tek bir para birimindeki riski azaltabilir. Yatırımı çeşitlendirmek, özellikle de fiyatların hızla değişebildiği istikrarsız piyasalarda fiyat oynaklıklarının etkisini hafifletebilir. 

Bununla birlikte, üçgen arbitrajla ilgili olarak bir sonraki bölümde bahsedilen başka riskler de mevcuttur. Bu nedenle, üçgen arbitraj alım satımı yapma girişiminde bulunan kişiler, riskleri değerlendirmek ve azaltmak için risk yönetimi stratejileri de kullanmalıdır.

Daha yüksek piyasa likiditesi

Üçgen arbitraj üç ayrı alım satım çiftini içerdiği için bu kripto piyasalarındaki alım satım faaliyetlerini ve potansiyel olarak piyasanın likiditesini artırır. Piyasa likiditesi, fiyat üzerinde bir etki yaratmadan bir kripto varlığın ne derece alınıp satılabildiğini ölçtüğü için bir kripto piyasasının finansal sağlığının işaretlerinden biridir. Likit piyasalar daha az oynak olma eğilimindedir ve bu da slipaj gibi riskleri azaltarak alım satımı daha kârlı bir hale getirir.

Piyasa verimliliğinin artması

Diğer arbitraj alım satım türleri gibi üçgen arbitraj da piyasa fiyatındaki dengesizlikleri hedefler ve düzeltir. Bu da piyasa fiyatlarının dengelenmesini, piyasa verimliliğinin artmasını ve alım satım risklerinin azaltılmasını sağlayabilir.

Üçgen Arbitrajın Dezavantajları

Üçgen arbitrajın çeşitli avantajları olsa da dezavantajlarını da göz önünde bulundurmak gerekir. 

Slipaj riski

Üçgen arbitraj, bir fırsat ortaya çıktığında yüksek sıklıkta alım satım yapmayı gerektirdiğinden slipaj riski daha yüksektir. Slipaj, hedef fiyat ile bir varlığın fiilen alındığı veya satıldığı fiyat arasındaki farkı tanımlar ve genellikle bir piyasa çok hızlı hareket ettiğinde ortaya çıkar.

Üçgen arbitraj birden fazla işlem içerdiği ve zamana duyarlı olduğu için alım satım yapan bir kişi üçgen arbitrajda üç işlemin sonuncusunu manuel olarak gerçekleştirmeye çalıştığında fiyatlar ve dolayısıyla da aralarındaki farklar değişmiş olabilir. Bu da kazançların azalmasına, hatta kayba bile neden olabilir.

Zamanlama

Üçgen arbitraj ideal durumlarda kârlı olabilir, fakat alım satım yapanlar işlemlerin zamanlamasını etkileyebilecek kontrol dışı etmenlerle karşı karşıya kalabilir. Alım satımın gerçekleşmesinde gecikmelere neden olan borsa verimsizlikleri ve bir işlemin tamamlanmasından önce fiyat dalgalanmalarına yol açan piyasa oynaklığı bu etmenler arasında yer alır.

Likidite riski

Bir piyasa yeterince likit değilse veya alım satım yapanların sayısı azsa, üçlü arbitrajı tamamlamak için gereken işlemlerin hepsini gerçekleştiremeyebilirsiniz. Varlıklar istenen fiyatlardan alınamaz veya satılamazsa zarara uğrayabilirsiniz.

Üçgen Arbitrajın Geleceği Nedir?

Teknolojinin gelişmesi ve yeni finansal piyasaların ortaya çıkışı üçgen arbitraj uygulamasını etkileyebilir. Üçgen arbitraj daha sofistike bir hâl alarak bu tür alım satımların daha verimli ve daha hassas bir şekilde gerçekleşmesini sağlayabilir. 

Bununla birlikte, daha fazla kişinin bir strateji olarak üçlü arbitrajı benimsemesiyle bu fırsatlardaki rekabetin artması ve bunun da kazanç sağlamayı zorlaştırması beklenebilir. Para piyasalarındaki ve düzenlemelerdeki değişiklikler gibi diğer etmenler de üçgen arbitrajın kârlılığını etkileyebilir. 

Finansal piyasalar geliştikçe, alım satım yapanların üçgen arbitraj fırsatlarını değerlendirirken kâr etmeyi sürdürebilmeleri için değişime hızla uyum sağlayabilmeleri gerekecektir.

Son Söz

Üçgen arbitraj, çeşitli strateji ve riskleri göz önünde bulundurması gereken yetkin kişilerce kullanılan karmaşık bir alım satım yaklaşımıdır. Bu alım satım türü çeşitli avantajlara sahip olsa da risk yönetimi konusunda becerikli veya yeterince deneyimli olmayan yeni kullanıcılar tarafından uygulanmamalıdır.

Ek Okumalar

Yeni Başlayanlar için Kapsamlı Kripto Para Alım Satım Rehberi

Arbitraj Alım Satımı Nedir?

Risk Yönetimi İçin Beş Strateji

Finansal Risk Nedir?

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.